ارزیابی مولانا از اقسام ایمان در پاسخ به مساله رنج

نسبت میان مساله رنج و ایمان، نزد اندیشمندان اهمیت ویژه‌‌‌ای دارد و دیدگاه‌‌‌های متفاوتی در این زمینه ـ با رویکردهای درون‌‌‌دینی یا برون‌‌‌دینی ـ ابراز شده است. اهمیت مساله ایمان، عمدتاً به رابطه ایمان و سعادت معطوف است که در متون و ماثورات دینی، بر آن، تاکید فراوان رفته است. در عرصه تضارب آرا در این باب، عارفان نیز در آثار مکتوب خویش، با ابتنا بر ذوق و تجربه عرفانی، دیدگاه‌‌‌های عمدتاً بدیعی در این‌‌‌باره درانداخته‌‌‌اند. در این میان، مولانا جلال‌‌‌الدین محمد بلخی نیز که از اقطاب عارفان مسلمان به شمار می‌‌‌رود، کتاب «مثنوی» خود را با مساله رنج آدمی می‌‌‌آغازد و در جای جای آثار خویش، ایمان را راهی برای رهایی از این رنج، معرفی می‌‌‌کند. او با نقد نگرش‌‌‌های آفاقی به ایمان، در باب ماهیت ایمانِ مطلوب و رهایی‌‌‌بخش، نگرشی انفسی/فراعقلانی و فردگرایانه دارد و درباره متعلَّق ایمان، دیدگاهی واقع‌‌‌گرایانه برمی‌‌‌گزیند. مولانا همچنین در زمینه کارکردهای ایمان، رابطه مستقیمی میان سعادت و ایمان ترسیم می‌‌‌کند؛ و از این جهت، نظریه خود در باب سعادت را با مساله ایمان، پیوند می‌‌‌زند.