سماع در عرفان عملی و تصوف اسلامی و ارتباط آن با بدعت، غنا، لهو و رقص

یکی از مقامات عرفان عملی و آداب صوفیان مقام و ادب سماع است. واژه سماع به معنای شنیدن و در اصطلاح صوفیان گاه بر حرکات موزون پس از سماع نیز اطلاق شده است. در این مقاله چیستی و حقیقت سماع و نسبت آن با بدعت، غنا و رقص مورد بررسی قرار گرفته است. طرح این مساله از این جهت اهمیت دارد که برخی از منتقدان تصوف به جهت اعمال و رفتار برخی از جهله صوفیه و تلقی خاص آنان از مجالس سماع صوفیان، حکم به حرمت آن داده و در اصل تربیت و سلوک عرفانی تردید کرده‌اند. نگارنده در این مقاله نتیجه گرفته که اولاً سماع صوفیان از مستحسنات صوفیه بوده و بدعت ضلالت و مذموم به شمار نمی‌آید؛ ثانیاً نسبت موسیقی و غنا عموم و خصوص من وجه بوده و همه اقسام آن حرام نمی‌باشد و سماع غنای محرّم نیست؛ و ثالثاً نسبت حرکات نمادین و رقص عموم و خصوص مطلق بوده و فقط بخشی از آن که موجب تنزل انسان از مقام انسانیت به حیوانیت است، مورد اشکال است و سماع چنین رقصی محسوب نمی شود.

credit and real practical knowledge in the thought of allameh tabatabai

from the beginning of the emergence of philosophy in the general sense, as a collection of real knowledge and discoverer of reality, the practical part was considered one of its pillars and therefore philosophy was divided into theoretical and practical. in allameh tabatabai’s works, no real knowledge can be found under the title of practical philosophy, but he divided knowledge and not philosophy into theoretical and practical and considered practical knowledge as valid and unreal. however, there is material in his work according to which practical credit knowledge can have a kind of reality. in this article, with analytical method and referring to the works of allameh tabatabai, an attempt has been made to combine these two views. in summing up these two seemingly contradictory views of allameh tabatabai, it can be said that practical teachings are understood by human beings in two ways: first, they are built and understood only on the basis of desires and feelings, in which case they are valid and unreal. . because the reality of actions is not taken into account in them. second, these knowledges have been formed in terms of discovering the reality of human actions, in which case they should be considered real knowledges