بررسی و تحلیل دیدگاه آیت الله جوادی آملی درباره «بیان تمثیلی» و رابطه آن با «گونه‌های مختلف قیاس»

آیت الله جوادی آملی در تفسیر برخی آیات قرآن که در آن‎ها از مصداقی خاص یاد شده، بیان آیه را در خصوص آن مصداق، «تمثیلی» دانسته؛ نه «تعیینی و تحدیدی» و درنتیجه حکم یادشده در آیه را به موارد مشابه تسری می‎دهد. این‎گونه تفسیر (تلقی تمثیلی از برخی بیان‎های قرآن)، ضمن تاکید بر معرفت‎بخش و واقع‎نما بودن بیان‎های قرآن، موجب تحول در نگاه مفسر به دامنه دلالت‎های قرآن و به تبع، سبب تبیین‎های قرآنیِ گسترده‎تری درباره مسایل فردی و اجتماعی خواهد شد و از آنجا که دیدگاه «بیان تمثیلی» موهم همسانی با «گونه‎های مختلف قیاس» است، این مقاله پس از تحلیل این دیدگاه، رابطه آن را با مفاهیم یادشده بررسی می‎کند و به این نتیجه دست می‎یابد که نسبت «بیان تمثیلی» با «گونه‎های مختلف قیاس» بدین شرح است: 1. از قبیل قیاس منصوص العله نیست، زیرا در بیان تمثیلی تصریح به علت وجود ندارد. 2. با قیاس مستنبَط العله با استنباط قطعی، یعنی همان قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط قطعی تفاوتی ندارد. 3. با قیاس ظنی (قیاس مستنبَط العله با استنباط ظنی و قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط ظنی) نسبتی ندارد.

investigation and analysis of ayatollah javadi amoli’s view on allegorical expression and its relationship with various types of analogy

ayatollah javadi amoli, in his interpretation of some verses of the qur’an in which a specific example is mentioned, considered the expression of the verse to be &allegory& regarding that example; not &determining and limiting& and as a result extends the ruling mentioned in the verse to similar cases. this kind of interpretation (interpretation of some expressions of the qur’an as an allegory), while emphasizing the knowledge-giving and realistic nature of the qur’an’s expressions, causes a change in the commentator’s view of the scope of the qur’an’s meanings and, consequently, causes explanations it will become a broader qur’an about individual and social issues, and since the view of &allegorical expression& is synonymous with &various types of analogy&, this article after analyzing this view, examines its relationship with the aforementioned concepts. and he reaches the conclusion that the ratio of allegorical expression with different types of analogy is as follows: 1. it is not a type of analogy, because in allegorical expression there is no explanation of the cause. 2. it is not different from the analogy of inferential inference with definite inference, that is, the same analogy with the induction of particularity and refinement of definite manat. 3. it has nothing to do with hypothetical analogy (al-inferential analogy with hypothetical inference and analogy with the induction of particularity and revision of hypothetical manat).