بررسی نقش اختیال در قصه از دیدگاه علامه جوادی آملی

دستمایه اصلی این نوشتار، بررسی نقش اختیال در قصه از دیدگاه علامه جوادی ‌آملی است که تا کنون به طور مستقل به آن پرداخته نشده است. ایشان با بهره گیری از حکمت متعالیّه، دیدگاه منحصر به فردی در این زمینه ارائه‌کرده است. در این پژوهش، ابتدا با رجوع به آثار متعدّد و لحاظ مبانی معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی ایشان، نقش اختیال در آفرینش قصه‌های انسانی و توقف انسان مختال در مرتبه خیال(متخیله) و نیز دلایل احتیاط در پرداختن به قصّه‌های غیر‌برهانی از دیدگاه علامه جوادی احصاء شده و سپس به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد فلسفی، تبیین و بررسی شده‌است. خاستگاه قصّه‎های غیر ‌برهانی، چیزی جز اختیال قوّه متخیّله نیست؛ تفصیل و ترکیب،‌ کار این قوّه است، لذا سامعین را نیز مختال می‌کند؛ مختال- هرچند عاقل‌بالقوّه هست- به مرتبه فعلیّت‌عقل نمی‌رسد، در حالی که منزلت حقیقی انسان در حاکمیّت عقل برهانی و تبعیّت از نقل معتبر است. در نتیجه، انسانِ سامع، تابع اختیال و انسان‌ ِمستمع، تابع عقل ‌‌برهانی است. انسان سامع، با وجود محدویّت ظرفیّت استعدادها، خود را به هر داستان و قصه‌ای مشغول می‌کند، اما انسان مستمع، تابع عقل ‌برهانی و قصه‌های ‌الهی است؛ متخیله، آفریننده قصّه‌های غیرالهی است، اما قَصَص‌قرآنی، برخاسته از اراده‌ الهی و صادق، حق، واقع‌نما و هدایت‎گر‌انسان در صراط مستقیم است؛ لذا‌ در ‌ابتدا، فطرت ‌مخاطب را با قصّه همراه می‎کند و سپس متخیله او را در کوه طور به پرواز در می‌آورد.

investigating the role of imagining in the story from the point of view of allameh javadi amoli

the main theme of this article is to examine the epitome (fantasy) in the story from the viewpoint of allameh javadi amoli. using the transcendent wisdom, he has provided a unique view of the authority in the story that has not yet been addressed independently. in this study, first, by referring to the numerous works of allameh javadi and the foundations of his epistemology and anthropology, the role of the epitome in the creation of human stories, the halt of human beings in the fantasy level, and the reasons for caution in dealing with non -argumentative stories were summarized from his point of view. and then in a descriptive-analytical manner; explanatory and examined. the origin of the non -argumentative stories is nothing but a patent; this is the case with the composition of this power, so it also confuses samin; the definite- though wise is potential- does not reach the present level of reason, while the true dignity of man is in the rule of reason and the obedience of authentic quotation. as a result, human beings are subject to fantasy, and human being subject to arguments, and with regard to the limitation of the capacity of talents, man must be the same, not sami; because sami is busy with every story and story, but the supervision is subject to the reasoning and divine stories; because the imagination is the creator of non -divine stories, but the qur’anic theme is derived from the divine will and the honest, the truth