تطبیق و ارزیابی تقریر برهان نظم از دیدگاه ریچارد سوئین برن و جوادی آملی

برهان نظم ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین برهان برای اثبات وجود خدا است. سادگی برهان برای مخاطب عام جذاب و اقناع‌کننده است. تقریر مبتنی بر تمثیل ساده‌ترین تقریر بود. با پیشرفت علوم تجربی و تجربه‌گرایی برهان نظم مورد انتقادات جدی قرار گرفت. نقد‌های هیوم به‌صورت رسمی زنگ‌خطر برای ناکارآمدی این برهان به‌صدا درآورد. از این رو تقریرهای سنتی از برهان نظم به‌شدت متزلزل شدند. نظریه فرگشت کفه ترازو را به نفع منتقدان برهان نظم سنگین می‌کرد. در این میان الهیدانانی در سنت فلسفه غربی به‌فکر اصلاح و بازسازی مجدد این برهان برخاسته‌اند. ریچارد سوئین‌برن از جمله این الهیدان‌ها بوده است. وی با توسل تمایز میان دو نوع نظم، اصل تبیین و اصل سادگی تقریر استقرائی متناسب با گفتمان‌های علمی معاصر ارائه نموده است و به برهان نظم جان دوباره بخشید. در جهان اسلام جوادی آملی تقریر سنتی مبتنی بر قیاس را بازسازی نموده است. تقریر جوادی آملی علی‌رغم پایبندی به روش سنتی استدلال، یعنی استدلال قیاسی در تبیین مقدمات سعی شده است معضل استقراء در مشاهده نظم را از طریق علم حضوری مرتفع شود. نظم تکوینی که برخاسته از عینیت و وجود خارجی است تنها براساس اصل علیت توجیه‌پذیر است و هر گونه صدفه و احتمال و تصادف کور منتفی می‌شود. توضیح ایشان در تشریح مقدمات همسو با گفتمان‌های علمی معاصر است. از این منظر قابلیت تطبیق با تقریر سوئین‌برن را دارد. پژوهش حاضر بیان دو تقریر و ارزیابی هر کدام از این تقریرها در مواجهه با چالش‌های برهان نظم است.

adaptation and evaluation of the interpretation of the proof of design from the point of view of richard swinburne and javadi ameli

the design argument is the simplest and most basic argument to prove the existence of god. the simplicity of the argument is attractive and convincing for the general audience. the interpretation based on parable was the simplest interpretation. with the progress of experimental science and empiricism, the argument of design was seriously criticized. hume’’s critiques officially sounded the alarm about the ineffectiveness of this argument. therefore, the traditional interpretations of the proof of design were severely shaken. the theory of evolution weighed the scales in favor of the critics of the design argument. in the meantime, theologians in the tradition of western philosophy have arisen with the idea of reforming and reconstructing this argument. richard swinburne was among these theologians. by resorting to the distinction between two types of order, the principle of explanation and the principle of simplicity, he has presented an inductive exposition suitable to contemporary scientific discourses and has given new life to the argument of design. in the islamic world, javadi amoli has reconstructed the traditional interpretation based on analogies. javadi amoli’’s interpretation despite adhering to the traditional method of reasoning, i.e. deductive reasoning in explaining the premises, has tried to solve the problem of induction in observing the order through the present science. the order of genetic , which originates from objectivity and external existence, is justified only based on the principle of causality, and any chance, possibility, and blind coincidence are ruled out.