بررسی مسئله صدق در اعتباریات؛ با روی‌کرد به گزاره‌های حقوقی ازنظر فیلسوفان غرب و آیت‌الله‌جوادی آملی

یکی از حیطه‌های مهم در فلسفه حقوق و درکُل، علوم اعتباری، بررسی نسبت گزاره‌ها با شناخت و عقل است. فیلسوفان غرب دو گروه‌اند: یکی طبیعت‌گرایان که عقل و دیگری اثبات‌گرایان که ارادۀ حکومت را منبع حقوق می‌دانند؛ ازاین‌رو گروه دوم ارزش‌شناسی قواعد را مردود می‌دانند. در این مقاله تلاش می‌کنیم براساس آثار آیت‌الله‌جوادی آملی معرفت‌شناسی حقوق اسلامی را تبیین کنیم. ایشان شناخت‌گرا و معتقد است مبنا و منبع نظام حقوقی اسلام، ارادۀ شارع است. مبدا فاعلی و علت غایی این اراده، مطابق واقعیت و کمال انسان است. این واقعیات جز در وحی و علم خالی از جهل، سهو و حب و بغض نمایان نمی‌شود؛ بنابراین برای کشف آن مصالح باید با عقل برهانی یا شواهد معتبر، ازجمله نقل مطمئن، به وحی متصل شد؛ پس مرجع صدق گزاره‌ها و قوانین حقوقی اسلام، نفس‌الامری است که سخن‌گوی آن وحی است.