درآمدی بر مدرسه فلسفی استاد جوادی آملی

مدرسۀ فلسفی استاد جوادی آملی ذیل مکتب قم و مکتب قم ذیل نظام حکمت صدرایی تعریف می‌شود. پژوهش حاضر در پی توصیفی پدیدارشناختی از مدرسۀ فلسفی آیت‌الله جوادی آملی است. چنین توصیفی از قِبل بررسی ظهورات متعدد یک اندیشه صورت می‌پذیرد تا بنیادی را که موجب تحقق ظهورات شده، هویدا سازد. پژوهش حاضر از رهگذر بررسی دو مسالۀ فلسفی چونان ظهوری از ظهورات اندیشۀ استاد جوادی آملی صورت می‌پذیرد. اولین مساله، رابطۀ علم و اراده است. تصویر ارائه‌شده از رابطۀ علم و اراده در اندیشۀ ایشان، از تصویر مذکور در اندیشۀ علامه طباطبایی متمایز است. درحالی‌که علامه طباطبایی علمِ‌به‌باید را علم حضوری و منشا آن را عقل عملی می‌دانند، آیت‌الله جوادی آملی علمِ‌به‌باید را علم حصولی می‌داند که ذیل حکمت عملی قرار دارد و صادرکنندۀ آن عقل نظری است. دومین شاهد، اشاراتی است که استاد جوادی آملی ذیل تعریف فلسفه در ابتدای اسفار مطرح می‌کنند. در اندیشۀ استاد جوادی آملی فلسفه به هستی‌شناسی قطعی تعریف می‌شود؛ هستی‌شناسی‌ای که مشتمل بر شناخت مفهومی و تصدیق برهانی بر وجود اشیاء است. آنچه از قِبل این توصیف حاصل می‌شود، آن است که انحصار توانایی ادراک به ساحت عقل نظری و نحوۀ ابتناء عقل عملی بر عقل نظری، بنیادی است که مدرسۀ فلسفی ایشان بر آن استوار شده است. در این مدرسه، عقل نظری و مراتب آن یعنی عقل تجربی، عقل نیمه‌تجریدی، عقل تجریدی و عقل ناب، اهمیت ویژه می‌یابد.