نقد و بررسی نظریه‌های معرفت در مکتب فلسفی سانکهیه

مکتب فلسفی سانکهیه به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نظام‌های فلسفی هند از مکاتبی است که تقریری نظام‌مند از نظریه‌های معرفت به‌دست داده است. در فلسفه سانکهیه معرفت یا پرامه همان دانش معتبر است که عبارت است از: شناخت قطعی درباره یک شیء از راه تصرف بودهی که آگاهی پوروشه در آن انعکاس می‌یابد. در فلسفه سانکهیه معرفت بر دو نوع است: 1. معرفت درست؛ 2. معرفت نادرست. در تفکر سانکهیه در بحث از نظریه‌های معرفت، یکی از رویکرد‌های موجود، نظریه‌ی معرفت انعکاسی است که از سوی متفکران مکتب سانکهیه، یعنی واچسپتی میشره و ویجنانه بهیکشو به دو صورت تفسیر شده است. نظریه‌ی دیگر، نظریه‌ی معرفت فضیلت است. در فلسفه سانکهیه، نظریه‌ی معرفت فضیلت به مجموعه‌ای از نظریه‌های معرفت‌شناختی اطلاق می‌شود که به‌جای توجه به باور، به صاحب باور نظر دارد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فلسفه سانکهیه در باب معرفت، نظریه‌های مهمی عرضه کرده است و در نوع خود از اعتبار معرفت‌شناختی برخوردار است. ابتکار اصلی فلسفه سانکهیه، طرح نظریه‌ی معرفت فضیلت است که درواقع، چرخشی بنیادین از تمرکز به تحلیل ماهیت معرفت به‌سوی صاحب معرفت است.

an analysis and criticism of theories of knowledge in sankhya’s philosophical school

the sankhya philosophical school, as one of the oldest philosophical systems of india, is one of the schools that has presented a systematic explanation of the theories of knowledge. according to the philosophy of sankhya, pramana is the valid knowledge, which is defined as: definite knowledge about an object through the modification of buddhi which reflects the consciousness of the purusha. according to the philosophy of sankhya, there are two types of knowledge: 1. true knowledge; 2. false knowledge. according to sankhya’s system of thought, one approach to the theories of knowledge is the theory of reflective knowledge, which has two different interpretations given by the thinkers of sankhya’s school, that is, vachaspati mishra and vijnana bhikshu. another theory is the theory of virtue knowledge. the theory of virtue knowledge, in sankeh’s philosophy, refers to a set of epistemological theories that focus on the owner of the belief instead of the belief itself. this research shows that sankhya’s philosophy has presented important theories about knowledge and has epistemological validity of its kind. the main initiative of the philosophy of sankhya is the theory of knowledge of virtue, which is actually a fundamental turn from focusing on the analysis of the nature of knowledge to the analysis of the owner of knowledge.