بازخوانی ریشه‌های تاریخی قدمگاه

در گستره‌ مطالعات بیناادیانی، مفهوم قدمگاه با فلسفه‌ها و کارکردهای گوناگونش، بخش مهمی از آثار مربوط به مناسک مشترک ادیان را به خود اختصاص داده است. غالباً معناکاوی و باستان‌شناسی مفهوم قدمگاه، از سوی مستشرقان و به‌ویژه محققان حوزه‌ بودیسم انجام شده که نتیجه‌ آن، سوگیری‌های کژاندیشانه در حوزه‌ قدمت و تاثیر بودیسم در تحمیل مفهوم قدمگاه بر ادیان دیگر است. نوشتار پیش‌رو بر آن است با تکیه بر روش تحلیل تاریخی روشن سازد که با وجود نظریات تعدادی از شرق‌شناسان، قدمگاه‌ها در تاریخ ادیان ابراهیمی ‌ریشه‌ای بودایی ندارند و درواقع نمایشی از باورهای مشترک جهانی انسان‌ها با ریشه‌ و مبنایی توحیدی‌‌اند که در سطحی از ناخودآگاهِ جمعی به آداب و رسوم تبدیل شده‌اند و در این مسیر، منابع قرآنی و روایی دلیلی بر این مدعاست. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قدمگاه در هر دین، معنای الهیاتی خاص خود را پیموده و با توجه به قدمت مقام ابراهیم در مکه‌ مکرمه، می‌توان اذعان کرد که ادیان توحیدی بر مبنای آیات قرآنی در ابداع مفهوم و فلسفه‌ قدمگاه، پیشگام بوده‌ و آیین بودا به‌صرف تکثر قدمگاه‌ها، موسس این‌گونه از زیارتگاه‌های دینی در تاریخ ادیان محسوب نمی‌شود