تقابل هستی‌شناسی میرچا الیاده و جاناتان اسمیت در مطالعات ادیان

تفاوت رویکردها و نظریه‌ها در پژوهش‌های ادیانی را بیشتر باید در جنبه‌های هستی‌شناسی جست‌وجو کرد. بازتاب نگرش پژوهشگر درباره جهان، ادیان و سرشت آن منجر به راهبردها، روش‌ها و نظریه‌های خاص می‌شود و موقعیت‌های متفاوت هستی‌شناسی، گفتمان و به‌تبع آن، نتایج متفاوتی را تولید می‌کند. دو گفتمان در فضای دین‌پژوهی مقایسه‌ای امروزه حاکم است. گفتمان «پدیدارشناسی و هرمنوتیک خلاق با مرجعیت بلامنازع» میرچا الیاده و دیگری رویکرد «پسامدرنیسم و تاریخ‌مدار گذر از الیاده» به نمایندگی جاناتان ‌زیتل اسمیت که سهم عمده‌ای در نظام‌مند کردن ‌رشته دانشگاهی «تاریخ ادیان» دارد. این مقاله ضمن معرفی، واکاوی و بیان تقابل هستی‌شناسانه حاکم بر نظریه‌های این‌ دو دین‌پژوه برجسته، ارزﯾﺎﺑﯽ دقیق‌تر و ﻓﻬﻢ ﺑﻬﺘﺮی از مطالعه روشمند ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﭘﺪﯾﺪارﻫﺎی دینی در پژوهش‌های بین‌ادیانی ارائه می‌دهد.