بررسی نقش مغان در آیین و تاریخ ایران

درباره مغان، خاستگاه اصلی آنها، آیین، آداب و رسومشان بین محققان اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. بعضی معتقدند آنها نه آریایی و نه سامی، بلکه قومی بودند که در ماد می‌زیسته‌اند، آنها را جادوگرانی زبده، دیوپرست، روحانیون کیش‌پیش زردشتی و مخالفان حقیقی زردشت می‌دانند که چون یارای مقاومت در برابر فراگیر شدن آیین زردشت را در خود نیافتند، به هیات سردمداران دین زردشت درآمدند. برخی نیز آنها را وارثان برحق زردشت می‌دانند. برخی نیز معتقدند: آنان روحانیونی بودند که پذیرای پیام زردشت شدند و در رواج آن کوشیدند. بی‌شک مغان در ترویج آیین زردشت، تاثیری انکارناپذیر دارند. تاثیر مغان و آیین‌های منسوب به آنها، همانند کشتن خرفستران، خویدوده، به دخمه سپردن مردگان از ترس حمله دیو نسوش و همه تلاش آنها برای دیوزدایی در وندیداد و سایر کتب مذهبی زردشتیان، گویای همین واقعیت است.