بررسی تطبیقی اشتراکات تمثیلی در عرفان هندی و عرفان اسلامی

«تمثیل»، یکی از رایج‌ترین شیوه‌های انتقال معانی مجرد و انتزاعی در ادب فارسی است که موضوعات پیچیده و نامحسوس دینی و عرفانی را ساده و قابل فهم می‌کند. به‌کارگیری زبان تمثیل، بهترین و نزدیک‌ترین زبان به فهم و ادراک آدمی است؛ چراکه احوال مربوط به انسان و جهان را در قالبی محدود به حس و تجربه بیان می‌کند. این شیوة ادبی، در سایر متون عرفانی، به‌ویژه متون عرفانی هندی نیز قابل مشاهده است. بررسی تطبیقی و دوسویه میان ادب فارسی و ادب هندی، به شناخت دقیق شباهت‌ها و اشتراکات تمثیلی آنها می‌انجامد. بدین منظور، این پژوهش با سیری در متون عرفانی هندی و متون برجسته عرفانی فارسی، به بررسی تطبیقی هنر تمثیل پرداخته و تمثیلات داستانی مشترک آن دو، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش، حاکی از این است که تمثیلات داستانی در ادب فارسی، علاوه بر مضمون و محتوا، از نظر ساختار و عناصر تشکیل‌دهندة تمثیل نیز با ادب عرفانی هندی مشابهت دارند و از آن تاثیر پذیرفته‌اند.