چگونگی عالم ذر با بررسی و نقد نظریات مربوط به آن

یکی از آموزه‌های دینی مسلمانان عالم ذر است. ازآنجاکه تعمیق فهم عقاید دینی به منظور قوت‌بخشی به ایمان و نیز توانمندسازی در مقابل شبهات ضروری است، با بررسی آرای مختلف اندیشمندان مسلمان به این بحث پرداخته شده است. متفکران مسلمان این بحث را از برخی آیات قرآن و نیز روایات وارده اخذ کرده‌اند. در عالم ذر، انسان به ربوبیت خدا و عبودیت خود شهادت داده است. درباره کیفیت این عالم بحث‌های فراوانی در گرفت و نظرات مختلفی نیز ارایه شده است. در مجموع هفت نظریه احصا شده که عبارت‌اند از: حجت بودن ظاهر روایات و روا نداشتن هر گونه تاویل در آن، قول به قدم ارواح بدون بدن، اختصاص عالم ذر به گروهی خاص از انسان‌ها نه همه آنها، مجاز و تمثیل بودن آیات و روایات وارده، تفسیر این عالم به اخذ پیمان با بیان واقع از طریق وحی و عقل، قول به شیییت ماهیات و ثبوت معدومات، و تفسیری باطن‌گرایانه از معنای آیات و روایات مربوط به عالم ذر. بسیاری از این نظرات و اقوال با مشکلاتی همراه‌اند که به‌راحتی قابل حل نیستند؛ اما از میان آنها قوی‌ترین نظر تفسیری است که باطن‌گرایان بیان داشته‌اند.