تاملاتی در باب سخن منسوب به امیرالمومنین‌ (علیه‌السلام): «وجوده اثباته»

در یکی از خطبه‌های توحیدی که از امیرالمومنین‌ (ع) در میراث روایی ضبط شده، در ضمن توصیف حق تعالی، تعبیر «وجوده اثباته» به‌چشم می‌خورد. این عبارت از جهت معنایی چندان سهل‌الوصول به‌نظر نمی‌آید و برای راهیابی به معنای صحیحی از آن، علاوه بر تامل و دقت در واژگان به‌کار رفته در آن و لحاظ آنها در بافت جملات خطبه، تجمیع تعبیرات مشابه در میراث عترت طاهره (ع) در کنار ملاحظات عقلی ضروری به‌نظر می‌رسد. با لحاظ دو معنای «هستی» و «یافتن» برای وجود، تفاسیر متعددی برای بیان امام (ع) قابل ارائه است که برخی از آنها را اندیشمندان شیعه، تفسیری صحیح از سخن امام (ع) تلقی کرده‌اند. در این نوشتار، دوازده تفسیر که می‌توانند قابل اعتنا باشند، تقریر و بررسی گردیده‌اند و در نهایت، «بداهت تصدیقی خداوند» و «برهان وجودی» به‌مثابه دو تفسیر از سخن امام (ع) بر سایر تفاسیر رحجان داده شده‌اند. در این میان، به نظر می‌رسد که تفسیر بیان امام (ع) به «بداهت تصدیقی خداوند» بر «برهان وجودی» ترجیح دارد.