تحلیل انتقادی علم دینی در اندیشة ابن‌حزم قرطبی

مسئلة اصلی این پژوهش، چیستی علم دینی با مطالعة موردی دیدگاه ابن‌حزم قرطبی است. یافتة اصلی این پژوهش ‌که به‌شیوة کتابخانه‌ای در جمع‌آوری مطالب و توصیف و تحلیل عقلانی داده‌ها به‌نگارش درآمده‌ آن است که از دیدگاه ابن‌حزم، ملاک دینی بودنِ علم این است که علم از طریق منبع یا غایت خود با دین در ارتباط باشد و همین مطلب وجه تمایز ابن‌حزم با دیدگاه برخی از اندیشمندان معاصر مانند آیت‌الله جوادی آملی است که ملاک دینی بودنِ علم را به موضوع یا همان معلوم می‌دانند. ابن‌حزم براساس اهداف بشری، علوم را به دو دستة دنیوی و اخروی تقسیم می‌کند و علم اخروی را به‌نام «علم شریعت» معرفی می‌نماید. به‌اعتقاد او، علم شریعت به‌علاوة همة علومی که در خدمت علم شریعت هستند، به میزانی که به علم شریعت خدمت می‌کنند، علم دینی به‌شمار می‌آیند؛ درحالی‌که وی از اشتراک لفظی معنای دنیا و آخرت غافل بوده است.