نقد دیدگاه کلارک پیناک در باب «علم پیشین خداوند به آینده» از منظر متکلمان امامیه

کلارک پیناک (از موسسین الهیات گشوده) معتقد است، اگرچه همة الهی‌دانان (اعم از سنتی و گشوده) متفق‌اند که خداوند دارای «علم مطلق» است و بر مبنای علم به گذشته، اکنون و آینده است که می‌داند چه خواهد کرد، لکن الهی‌دانان گشوده معتقدند که هیچ موجودی (حتی خداوند) نمی‌تواند به‌نحو «پیشین» بداند که انسان آزاد دقیقاً در آینده چه فعلی انجام خواهد داد؛ زیرا: اول، علم به آینده منطقاً ناممکن است (چون یا ناموجود است یا بکلی مبتنی بر امکان است)؛ دوم، «از پیش دانستن فعل اختیاری» در تعارض با آزادی انسان و خداست؛ سوم، این امر در تعارض با دو آموزة «تدبیر الهی» و «اعتماد به خداوند» است. در مقابل، با نگاهی بر آثار متکلمان امامیه درمی‌یابیم که نقدهایی جدی بر دیدگاه پیناک وارد است؛ ازجمله به دلایل متعدد منطقی و روایی، خداوند عالم به خود و غیر خود است و این علم موجب سلب ارادة او و انسان نیست و با دیگر آموزه‌های وحیانی، ازجمله «تدبیر» و «اعتماد»، تعارضی ندارد. در این مقاله، مولف با روش توصیفی تحلیلی درصدد نقد دیدگاه پیناک دربارة «علم پیشین خداوند به آینده» از منظر متکلمان امامیه است.