نقش اخبار منتقله در افتراقات کلامی درون‌شیعی؛ بررسی موردی انگاره‌های سهو‌النبی و تحریف قرآن

ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻤﺪه دﻟﯿﻞ در اﻓﺘﺮاﻗﺎت ﮐﻼﻣﯽ ﻣﺬاﻫﺐ و ﯾﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﮐﻼﻣﯽ در ﯾﮏ ﻣﺬﻫﺐ، ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺣﺪﯾﺜﯽ ﯾﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت از اﺣﺎدﯾﺚ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﺮوان ﻫﺮ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﺣﺎدﯾﺚ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺳﺪه ﻫﺎی اوﻟﯿﻪ از ﺳﺎﯾﺮ ﻓﺮق و ﻣﺬاﻫﺐ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺣﻮزه ﺗﺸﯿﻊ راه ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﭘﺪﯾﺪه اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺪﯾﺚ در ﮐﻨﺎر ﻣﺤﺴﻨﺎت و ﻓﻮاﯾﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ، ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﻧﯿﺰ در ﻓﺮﻗﻪ اﻣﺎﻣﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر درﺻﺪد اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮارض ﺳﻮء اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﭙﺮدازد: اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼﻓﺎت ﮐﻼﻣﯽ. ازاﯾﻦ رو، ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ دو ﮔﺰاره «ﺳﻬﻮ اﻟﻨﺒﯽ» و رواﯾﺎت «ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻗﺮآن» در آﺛﺎر ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد ﮐﻪ آﻏﺎزﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻌﺪی و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ اﺟﻤﺎع ﺷﯿﻌﯽ در ﺧﺼﻮص اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺳﻬﻮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻧﺎﺳﺎزوار ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻗﺮآن ﺗﻮﺳ دﯾﮕﺮان؛ راه ﯾﺎﻓﺘﻦ اﺧﺒﺎر اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﺑﻪ داﯾﺮه ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺷﯿﻌﻪ و اﺳﺘﻨﺎد ﻋﺎﻟﻤﺎن ﺷﯿﻌﯽ ﺑﺪﯾﻦ اﺣﺎدﯾﺚ و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻣﻨﻘﻮﻻت ﮐﺘﺐ اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ. ﺗﻌﺪد ﻃﺮق و ﮐﺜﺮت ﻧﻘﻞ و ﺷﺮوع اﯾﻦ رواﯾﺎت از اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﯿﻌﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮاﺋﻦ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﻣﺪﻋﺎی اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر در اﺻﺎﻟﺖ ﺳﻨﯽ ﺑﻮدن اﯾﻦ اﺧﺒﺎر اﺳﺖ.