رابطه ایمان و عشق: نقد و بررسی اندیشه‌های فوئرباخ در کتاب «جوهر مسیحیت»

کتاب «جوهر مسیحیت»، یکی از آثار برجستۀ فوئرباخ در زمینۀ دین‌پژوهی است. لزوم اهتمام ویژه به این اثر، به دو دلیل است: اولاً منبع اثربخشی در تاملات بسیاری از اندیشمندانِ ماتریالیست و منتقدِ دین بوده؛ ثانیاً فوئرباخ در این کتاب، منتقدانه به تحلیل آموزه‌های کلام مسیحی پرداخته و از قِبَل آن، اندیشه‌هایش را در مورد ادیان مطرح کرده است. پندارۀ تقابل عشق و ایمان در مسیحیت از مباحث اصلی کتاب «جوهر مسیحیت» است که مفاد آن تلویحاً به همۀ ادیان تسری داده می‌شود. فوئرباخ در آسیب‌شناسی وضعیت انسان مدرن، در ادعایی بی‌سابقه عامل اصلی «از‌خودبیگانگی»، «خشونت»، «واگرایی» و «رذایل اخلاقی» را کم‌اعتنایی ادیان به عشق ‌فراگیر و نیز تاکیدشان بر ایمان دینی می‌پندارد. چالش اصلی پیش‌رو، ارزیابی همین ادعای فوئرباخ است و یافته‌ها نشان می‌دهند که تحلیل‌های وی در این کتاب به‌رغم کاستی‌ها، در مواردی تامل‌برانگیز و بسیار چالشی هستند. البته انتقادات فوئرباخ متوجه جوهر و حقیقت دین نیست؛ بلکه او فقط تفاسیر و معرفت‌ دینی را هدف نقد خود قرار می‌دهد.