ارزیابی شبهات مهم معاد با جسم عنصری

حیات پس از مرگ و کیفیت آن، در همة ادیان مسئله‌ای جدی و مهم به‌شمار می‌آید. اندیشمندان اسلامی به‌ برکت قرآن و سنت، به تبیین و تحلیل این مسئله پرداخته و اندیشة ناب اسلامی را بازگو کرده‌اند. ایشان هرچند معاد روحانی را پذیرفته‌اند، دربارة معاد جسمانی و کیفیت آن اختلاف‌نظر دارند. براساس عقیدة صحیح و نیز براساس ظاهر آیات و روایات، معاد جسمانی در روز قیامت با جسم و بدنی عنصری محقق می‌شود، نه با بدن مثالی. بااین‌حال، بر نظریة معاد جسمانی با جسم عنصری، شبهه‌ها و اشکال‌هایی از سوی برخی اندیشمندان مطرح شده است. در این نوشتار، پنج شبهه از شبهات مهمِ معاد جسمانی با جسم عنصری، نقد و بررسی می‌گردد و نشان داده می‌شود که هیچ‌یک از آنها نمی‌توانند ظهور آیات و روایات در عنصری بودنِ معاد جسمانی را خدشه‌دار کنند. این شبهات عبارت‌اند از ویژگی‌های بهشتیان، کم نشدن از درختان بهشتی، ابتلا و امتحان، عدم تزاحم مکانی و زمانی در موجودات اخروی و وصول به کمال. علت انتخاب این شبهات آن است که ازیک‌سو این شبهات در مقایسه با شبهات دیگر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ و از سوی دیگر، در آثار فلسفی و کلامی کمتر دربارة آنها بحث شده است.