نقد و بررسی مسئلۀ «اخفای واقع از سوی اولیای دین و تاثیر آن بر واقع‌نمایی گفتار اعتقادی معصومان علیهم السلام»

معصومان به اقتضای حکمت و مراعات سطح فهم مخاطب، بعضی از واقعیات را از مخاطبان مخفی می‌کردند. «اخفای واقع» از دو جهت به واقع‌نمایی گفتار معصومان آسیب می‌زند: 1- اگر «اخفای واقع» حکیمانه است، می‌توان ادعا کرد: واقعیت بالکل با آنچه بیان گردیده، متفاوت است و به خاطر ناتوانی از فهم، ارائه نشده است. برخی از شقوق این فرض مستلزم کذب کلی قرآن و گزاره‌های عقلی است، پس این احتمال مردود است. 2- احتمال دارد با کنار هم قرار دادن «نگفته‌ها» و «گفته‌ها»، برداشت کنونی ما از واقعیت، کاملاً تغییر کند و گفته‌های معصومان دیگر واقع‌نما نباشد. هرچند برخی برای پاسخ به جهت 2 با پیش‌فرض اینکه «نگفته‌ها» در طول «گفته‌ها» است، به اصول حکمت متعالیه و عدم بخل خداوند تمسک جسته‌اند، اما اولاً، این پاسخ کامل نیست. ثانیاً، جهت 2 تنها واقع‌نمایی گفته‌های در هم تنیدۀ معصومان را مخدوش می‌کند، نه همۀ گفته‌ها را. ثالثاً، حتی در معارف در هم تنیده، با «لابشرط» کردن گزاره‌ها، واقع‌نمایی حداقلی گفته‌ها حفظ می‌شود. رابعاً، مصادیق اخفای واقع غالباً دربارۀ ولایت تکوینی، شئون امام ومانند آن است که کف و سقف آن معین شده است.