بررسی و نقد مدعای اذعان صدرالمتالهین به نظریه‌ «رویا انگاری وحی»

عبدالکریم سروش در برخی مواضع مقالات خویش و در جهت تبیین مبنای رویا انگاری وحی مدعی است که نوع تفسیر آیات ابتدایی سوره‌ واقعه توسط صدرالمتالهین و تاکید وی بر تحقق واقعه‌ قیامت در زمان حال، موید استبصار صدرالمتالهین به نظریه‌ مذکور است. در این مطالعه‌ ذیل، دو عنوان «دیدگاه صدرالمتالهین در خصوص وحی» و «دیدگاه ایشان در خصوص حقیقت قیامت» این مدعا بررسی و نقد شده است. بررسی وحی‌شناسی صدرالمتالهین موید آن است که وی نه تنها در هیچ‌یک از مواضع و آراء خویش در زمینه‌ وحی به مبنای «رویا انگاری» اذعان ننموده، بلکه تاکید کرده است که وحی حقیقتی کلامی و خطابی دارد. البته عمده‌ترین دغدغه‌ وی در این‌ باره، به تبیین کیفیت جسمانی بودن فرایند وحی و از آن جمله، ماهیت ارتباط پیامبر با فرشته‌ وحی در وجه جسمانی و محسوس وحی معطوف گشته است. اما در خصوص تصریح صدرالمتالهین به تحقق واقعه‌ قیامت در زمان حال، باید گفت: به سبب تفکیک قیامت به صغرا و کبرا در تفکر صدرایی، وی بر خلاف مدعای دکتر سروش، زمان وقوع قیامت کبرا را مبهم دانسته و صرفاً به تحقق قیامت صغرا اشاره کرده است. در حقیقت، آنچه صدرالمتالهین به تحققش معتقد است (قیامت صغرا) مد نظر دکتر سروش نیست، و آنچه مراد دکتر سروش در مقالات شش‌گانه است (قیامت کبرا) مورد تایید صدرالمتالهین نیست.