بررسی دیدگاه انکار عدم ‌تناهی خداوند

برخی بر این اعتقادند که خداوند را نمی‌توان «نامتناهی» دانست؛ زیرا اولاً، «عدم ‌تناهی» از شئون موجوداتِ مقداری است. ثانیاً، نامتناهی دربردارنده‌ کثرت بی‌نهایت است و این با وحدت حقه‌ خداوند ناسازگار است. ثالثاً، موجود نامتناهی، خود امری محال است و قابلیت وجود ندارد. از‌این‌رو، روایاتی را که از حد نداشتن خداوند سخن می‌گویند، به معنای نامتناهی بودنِ خداوند نمی‌دانند؛ زیرا رابطه‌ میان تناهی و عدم ‌تناهی مقداری، رابطه‌ ملکه و عدم ملکه است و برای همین، با نفی تناهی از وجود غیر مقداری، نامتناهی بودن را نمی‌توان نتیجه گرفت؛ چنان‌که با نفی سواد از سنگ، نمی‌توان نتیجه گرفت که «سنگ بی‌سواد است». این نوشتار در دو مرحله به بررسی این دیدگاه پرداخته‌ است. ابتدا ادعای منکران را تحلیل کرده است تا سخنان صحیحشان را از سقیم بازشناسد. اما ازآن‌رو که پیروان این دیدگاه به خاطر دغدغه‌ دینی و حمایت بیشتر از ادلۀ نقلی به آن‌سو رفته‌اند، در بخش دوم، که بیشتر این نوشتار را تشکیل می‌دهد، عدم ‌تناهی خداوند را از طریق متون دینی اثبات کرده است تا به کمک ادلۀ نقلی، پاسخی تفصیلی به منکران عدم تناهی خداوند، داده باشد. بنابراین، پژوهش حاضر ضمن بهره بردن از روش «عقلی»، بر روش «نقلی» تاکیدِ ویژه‌ای دارد تا علاوه بر اثبات عدم تناهی خداوند، دیدگاه مخالف را نیز ارزیابی کند.