انسان و عمومیت خلافت الهی

خلافت الهی آدم از امور مسلم و قطعی در میان همۀ فرقه‌ها و مذاهب اسلامی است که در آیات قرآن نیز به آن تصریح شده است. معروف و مشهور میان مفسران قرآن کریم آن است که خلافت الهی به آدم ابوالبشر اختصاص نداشته و نسبت به همۀ ابنای بشر عمومیت دارد. ولی بعضی از نویسندگان معاصر بر این باورند که بر اساس آیات و روایات، تنها خلافت آدم ابوالبشر و نهایتاً دیگر انبیا و ائمه که همگی از مقام عصمت برخوردارند، مسلّم است و تسرّی خلافت به نوع انسان به رغم شهرت آن در کمتر از یک قرن اخیر از جملۀ مشهوراتی است که هیچ دلیل عقلی یا نقلی بر آن وجود ندارد. در این مقاله ادعای مذکور را نقد و بررسی کرده و با ادلۀ عقلی، نقلی و تتبع آثار و اقوال دانشمندان اسلامی به اثبات عمومیت خلافت انسان پرداخته‌ایم.