چالش‌ های انگارۀ «علم بلامعلوم» در تبیین کیفیت علم قبل‌الایجاد

مقالۀ «علم قبل از ایجادِ خداوند به اشیا؛ برتری دیدگاه علم بلامعلوم بر نظریۀ علم اجمالی در عین کشف تفصیلی» (معین‌الدینی و نصیری، 1393: ش23/165ـ 188) در اثبات برتری انگارۀ «علم بلامعلوم» در تبیین کیفیت علم قبل‌الایجاد، از سویه‌های مختلف دچار مشکل می‌باشد. مسیری که مقاله طی می‌کند، بر خلاف ادعای اثبات برتری و بیان مزایا، در جهت ابطال نظر رقیب و اثبات نظر منتخب می‌باشد. این خط سیر بر محور این نکات ترسیم شده است: تبیین تحویلی‌نگر به نظریۀ رقیب و فرو کاستن آن در برخی مبانی و ابعاد، نقدهایی بر نظریۀ رقیب بر اساس تقریر ناقص و نامقبول از آن، نفی حیثیت ذات‌الاضافه از مفهوم علم، رد علم حضوری، و طرح نظریات نامرتبط به موضوع مقاله، و از همه شگفت‌آورتر انتساب نظر خود به روایات در حد برداشت مستقیم عنوان و محتوا از روایات و تخطئۀ نظر مقابل، و معنون نمودن نظر منتخب با عنوان اختراعی «علم بلامعلوم» بدون تبارشناسی پدیدآورندگان آن. به رغم جهت‌گیری عنوان مقاله برای نشان دادن برتری نظر منتخب، ابطال نظر رقیب، در نفی ادعای حیثیت ذات‌الاضافه از مفهوم علم و انتساب متهورانۀ نظر خویش به ساحت پاک اهل بیت(ع) مقصور می‌گردد. بررسی ناقدانۀ این مقاله و سنجۀ روش‌مند مدعیات آن با معیارهای دقیق، می‌تواند راهگشای پاسداری از میراث حکیمان متاله و احتراز از ظاهرگرایی در سامان الهیات باشد.