مخلوق اوّل در روایات و دو مواجهه متفاوت

پرسش از آغاز آفرینش و آفریده اول از نخستین مسایل فکری بشر بوده است، مسیله‌ای باسابقه که مکاتب بشری و الهی کم و بیش به آن پرداخته و در مواردی شبیه به هم سخن گفته‌اند. روایات «اوّل ما خلق» در حوزه معارف اسلامی، مجموعه‌ای به ظاهر ناهمگون با تعابیر مختلف در این باره ارایه کرده است و دستگاه‌های معارفی فلسفی، عرفانی و کلامی هر کدام سعی کرده‌اند که این روایات را تبیین، تفسیر و توجیه نمایند. در این مقاله با تحلیل و مقایسه دو مواجهه حکمی ـ عرفانی و اخباری با این روایات، ضمن نقد دیدگاه اخباری، نشان داده‌ایم که دیدگاه فلسفی و عرفانی، تفسیر نظام‌مند و منطقی‌تری در این باره ارایه کرده است.