صورت‌بندی‌های مسیله شردر آثار فیلسوفان مسلمان با تکیه بر آرای فارابی، ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا

تنوع شیوه‌های مواجهه با مسیله شر که گاهی در پرتو مفهوم عنایت الهی و گاهی نیز به طور خاص مبتنی بر خیریت محض خداوند، عدالت و رحمت الهی صورت‌بندی می‌شود، از ویژگی‌های خاص ملاصدرا در این باب به شمار می‌رود که در فیلسوفان پیش از او کمتر می‌توان یافت. مسیله شر در آثار فیلسوفان مسلمان به ویژه پس از سهروردی عمدتاً در راستای دفع شبهات ناظر به توحید ذات باری و به طور خاص مقابله با شبهه ثنویه مطرح شده است. این وضعیت باعث شده است تا طرح این مسیله، عمدتاً مبتنی بر خیریت محض مبدا اولی صورت‌بندی شود، اگرچه قدرت و علم مطلق الهی نیز در این موارد مفروض انگاشته شده است. طرح مسیله شر در آثار فیلسوفانِ مورد نظر در مقایسه با نظریه‌های امروزین مسیله شر، هیچ‌گاه واجد صورت‌بندی منطقی دقیق، شفاف و مجزا نبوده است. این وضعیت به نوبه خود ناشی از پیش‌فرض‌های فلسفی ـ الهیاتی فیلسوفان مسلمان در باب نظام احسن و دغدغه‌های عقیدتی ـ فرهنگی آنان به ویژه در مواجهه با شبهه ثنویه بوده است. اما با وجود این نقصان در صورت‌بندی‌های مسیله شر نزد فیلسوفان مسلمان، امروزه می‌توان با بهره‌گیری از صورت‌بندی‌های دقیق‌تر این مسیله در مباحث جاری‌ِ حوزه فلسفه دین، علاوه بر کمک به روزآمدی مباحث فلسفه اسلامی، از پاسخ‌های فیلسوفان مسلمان در جهت ارایه یک نظریه عدل الهی‌ِ منسجم بهره جست.