تقریری انتقادی از مسئلۀ اصالت وجود و جایابی نوین آن در منظومۀ قواعد حکمی

در این مقاله تلاش شده است تا با روش فلسفی - تحلیلی به بازخوانی نوینی از اصل اصالت ‌وجود به‌عنوان مهم‌ترین رکن حکمت متعالیه پرداخته شود. در این بازخوانی انتقادی نشان داده شده که طرح معمول از مسئلۀ اصالت وجود، با چالش‌ها و ناکارآمدی‌هایی در حوزۀ تصور و تصدیق این اصل مواجه است. از جمله، بدون توجه کامل به معنا و سابقۀ دوگانۀ معقول اولی و معقول ثانوی نمی‌توان تصور صحیحی از چالش میان اصالت ‌وجود و اصالت ‌ماهیت داشت. لذا در ابتدا نقش محوری این دوگانه در فهم مسئله و حل آن تشریح شده است. در گام بعدی، برای درک بهتر مدعای اصالت ‌وجود در نگاهی نو، با تحلیل فلسفی مکاشفه‌ای که ملاصدرا را متفطن اصل اصالت‌ وجود نمود، روشن نموده‌ایم که میان درک صحیح مدعای اصالت ‌وجود با درک جایگاه هستی‌شناسانۀ «وجود منبسط»، رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد و بدون توجه به این جایگاه، امکان تصور و تصدیق صحیح مدعای اصالت ‌وجود امکان‌پذیر نیست. در گام بعدی نیز نسبت این تقریر نوین با سایر تقریرات از اصالت ‌وجود و برخی لوازم آن مورد بررسی قرار گرفته و در پایان تلاش شده تا جایگاه نوینی برای ارائۀ این تقریر از اصالت ‌وجود در سیر آموزشی مباحث فلسفی ارائه شود.

critical reading of the issue of the primacy of existence and its new placement in the system of philosophical rules

this article attempts to provide a new philosophical-analytical reading of the principle of the primacy of existence, which is considered the most fundamental tenet of transcendent theosophy (ḥikmat muta’āliyah). in this critical reading, it is shown that the conventional presentation of the issue of the primacy of existence faces challenges and inefficiencies in the realm of its conceptualization and confirmation. among these, a correct understanding of the challenge between the primacy of existence and the primacy of essence cannot be achieved without a thorough attention to the duality of primary and secondary intelligibles. therefore, the central role of this duality in understanding the issue and resolving it is first clarified. next, to better understand the claim of the primacy of existence in a new light, we have analyzed the philosophical revelation that led mulla ṣadrā to discover the principle of the primacy of existence. it is made clear that there exists a close relationship between a correct understanding of the claim of the primacy of existence and the ontological position of &expanded existence.& without considering this ontological position, a proper conceptualization and validation of the claim of the primacy of existence is not possible. in the next step, the relationship between this new interpretation and other interpretations of the primacy of existence and some of its consequences is examined. finally, an effort is made to present a new position for introducing this interpretation of the primacy of existence in the educational journey of philosophical discussions.