بررسی تطبیقی گسترۀ دلالی براهین جهان ‌شناختی و برهان صدیقین

بی‌ تردید مسئله اثبات وجود و صفات خداوند همواره یکی از دغدغه ‌های فیلسوفان و متکلمان بوده است و ازاین ‌رو برهان‌های زیادی همچون برهان‌ حرکت، برهان حدوث، برهان وجوب و امکان، و برهان صدیقین را برای اثبات ذات واجب‌الوجود اقامه نموده‌اند. براهین یادشده را می‌توان به دو دستة ‌جهان‌شناختی و وجود‌شناختی تقسیم کرد. این برهان‌ها از نظر دقت و قوّت، در اثبات ذات و گستردگی در اثبات صفات خداوند درجات متفاوت دارند. ازآنجاکه جامعیت و درستی و ارزش یک ادعا یا باور بستگی به میزان اعتبار و محدودة دلالتِ دلیل آن دارد، و با توجه به تفاوت‌های گسترة دلالی یا محدودة قلمرو اثباتی هر یک، ما در این مقاله با بررسی تطبیقی برهان‌های یادشده نشان داده‌ایم که برهان صدیقین در عین این‌که از مهم‌ترین و کامل‌ترین برهان‌های اثبات وجود خداوند است، قلمرو دلالی آن، نسبت به اثبات اسما و صفات در مقایسه با براهین جهان‌شناختی گسترده‌تر است. به این ترتیب، این برهان یگانه برهانی است که افزون بر اثبات وجود خداوند، در اثبات جمیع صفات او نیز ما را از اقامۀ برهان دیگر بی ‌نیاز می‌کند.

a comparative study of the extent of semantic implications of cosmological arguments and the proof of ontological argument (burhān-i ṣiddiqīn)

undoubtedly, the question of proving the existence and attributes of god has consistently been a central concern for philosophers and theologians. consequently, numerous arguments, such as the argument of motion (arabic: حَرکَة), the argument of creation (arabic: حُدوث, romanized: ḥudūth), the cosmological argument, and the argument of the ontological argument (burhān-i ṣiddiqīn), have been proposed to establish the essence of a necessary being. these arguments can be categorized into two main groups: “cosmological” and “ontological”. they vary in terms of precision and strength (validity) in establishing both god’s essence and his attributes. the comprehensiveness, correctness, and value of any claim or belief depend on the validity and scope of the reasoning provided to support it. given the variations in the scope of implication and the range of proof offered by each argument, this research undertakes a comparative analysis of the aforementioned arguments and we demonstrate that the argument of the ontological argument (burhān-i ṣiddiqīn), while being among the most significant and comprehensive proofs for god’s existence, possesses a broader scope of signification regarding the demonstration of divine names and attributes compared to cosmological arguments. thus, this argument uniquely suffices in proving both the existence of god and all his attributes, eliminating the need for additional arguments.