بررسی تطبیقی زیبایی و نسبت آن با لذت و خیر در فلسفۀ فلوطین و ابن ‌سینا

حقیقت و ماهیت زیبایی به‌عنوان معقول ثانی، موضوع بحث فیلسوفان واقع شده است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی - تطبیقی به بررسی حقیقت زیبایی و نسبت آن با لذت و خیر از دیدگاه فلوطین و ابن‌سینا پرداخته شده است و نشان داده می‌شود که اندیشه‌های این دو فیلسوف علی‌رغم تفاوت‌های مبنایی در مبانی متافیزیکی، در این زمینۀ خاص قرابت قابل توجهی دارند. هر دو فیلسوف به تبع مراتب هستی، زیبایی را نیز دارای مراتب می‌دانند. فلوطین هرچند تحت تاثیر سنت افلاطونی، برای تناسب و تقارن در زیبایی امور محسوس نقش خاصی قائل است، اما به هیچ وجه این امر را علت و ملاک اصلی زیبایی در نظر نمی‌گیرد و ملاک زیبایی محسوس را نزد علل معقول آن و در راس آنها خیر یا نیکویی مطلق می‌جوید و زیبایی محسوس را سایه‌ای از زیبایی معقول می‌داند. ابن‌سینا نیز هرچند به نظریۀ مثل باور ندارد، اما معتقد است که علت و ملاک زیبایی کمال یک موجود است. از نظر ابن‌ سینا هم خود زیبایی و هم قدرت درک زیبایی ریشه در کمال موجود دارد. لذا عقول که فوق عالم محسوس‌اند از مرتبۀ بالاتری از زیبایی برخوردارند و واجب‌الوجود که کمال مطلق است، در اوج زیبایی و شکوه است و در عین حال، واجد کامل‌ترین ادراک از زیبایی.

a comparative study of beauty and its relation to pleasure and goodness in the philosophy of plotinus and avicenna

the truth and nature of beauty, as a secondary intelligible (arabic: مَعْقولُ الْاَّانی , romanized: maʿqūl al-thānī), have become a topic of discussionamong philosophers. in the present study, employing an analyticalcomparativemethod, the truth of beauty and its relationship withpleasure and goodness from the perspectives of plotinus and avicenna(arabic: ابْن سینا , romanized: ibn sīnā) are examined. it is demonstratedthat the thoughts of these two philosophers, despite foundationaldifferences in their metaphysical bases, have significant similarities inthis specific area. although plotinus recognizes a specific role forproportion and symmetry in the beauty of sensible things influenced bythe platonic tradition, he does not consider this to be the cause or themain criterion of beauty. instead, he seeks the criterion of sensiblebeauty among its intelligible causes, with the absolute good or goodnessat the forefront, and regards sensible beauty as a shadow of intelligiblebeauty. although avicenna does not believe in the theory of exemplarism(exemplary ideas), he believes that the cause and criterion of beauty isthe perfection of a being. according to ibn sina, both beauty itself andthe power to perceive beauty are rooted in the perfection of existence.therefore, the intellects (arabic: عُقول , romanized: ʿaqūl), which areabove the sensible world (the sensible world), possess a higher degree ofbeauty, and the necessarily-existing (arabic: وا جبُ الْوُجُود , romanized:wājib al-wujūd, lit.: necessary being), which is absolute perfection, is atthe pinnacle of beauty and grandeur, while at the same time possessing the most complete perception of beauty.