مقارنه دیدگاه فیلسوفان و قرآن کریم در بحث زمان، دهر و سرمد

هدف این پژوهش، بیان مسئله زمان، دهر و سرمد در نگاه فیلسوفان و آیات قرآن کریم است که با روش توصیفی و تحلیل مقایسه‌ای، در صدد بیان فهم فلسفی از آیات مرتبط با زمان در قرآن کریم است. زمان موجود بی‌قراری است که آغاز و پایانی ندارد. چیستی زمان به نظر بدیهی است، ولی در بیانِ ماهیت از دشوارترین مسائل است. فیلسوفان برای کشف حقیقت زمان در عالم ماده و فراتر از آن در دهر و سرمد تلاش بسیار کرده‌اند. اگرچه زمان نتیجه حرکت از قوه به فعل است، ولی اختصاص به عالم طبیعت ندارد و در تمام شئون و جلوه‌های هستی جاری است. دهر که به زمان احاطه وجودی دارد، با زمان بودن و نه در زمان بودن است. سرمد، محیط به دهر و باطن آن است و این سه ظرف در مراتب وجودی نظام هستی در طول یکدیگر قرار دارند. در قرآن کریم زمان با الفاظ گوناگون از جمله در آیات مربوط به بیان صفات و افعال الهی و توصیف جهان آخرت استفاده شده است. فهم فلسفی از این آیات که در مقارنه با دیدگاه‌های فیلسوفان حاصل می‌شود، نشان می‌دهد که زمان در وقایع قرآنی متناسب با مرتبه وجودی آن، مفهومی فراتر از زمان در عالم ماده دارد و حقیقت دهری و سرمدی به خود گرفته است.

Comparison of the Views of Philosophers and the Holy Quran in the Discussion of Time, Aeon and Everlasting (Sempiternity)

The purpose of this study is to express the issue of time, aeon and everlasting (sempiternity) in the view of philosophers and verses of the Holy Quran, which seeks to express a philosophical understanding of timerelated verses in the Holy Quran through descriptive and comparative analysis. Time is a restlessness existing that has no beginning and no end. The nature (quiddity) of time seems obvious, but in expressing nature (quiddity) is one of the most difficult issues. Philosophers have made great efforts to discover the truth of time in the material world and beyond in eternity. Although time is the result of the movement from power to action, it is not dedicated to the natural world and is present in all things and manifestations of existence. The time (aeon) that surrounds the time existentially, is with being time and not with being time. everlasting (sempiternity), the circumference to aeon and its esoteric aspect, and these three containers are located along each other in the existential levels (ranks) of the system of existence. Time has been used with various words in the Holy Qur’an, including verses related to the expression of Divine attributes and actions and the description of the world. A philosophical understanding of these verses, which is obtained in comparison with the views of philosophers, shows that time in Qur’anic events in proportion to its level of existence, has a meaning beyond time in the material world and has taken on a aeon and everlasting (sempiternity) truth.