تجرد مدرک مفاهیم کلی؛ برهانی بر غیر مادی بودن نفس

انسان‌شناسی یکی از مباحث مهمی است که در فهم، تبیین و تفسیر ما از آموزه‌های دینی تاثیرگذار است. یکی از بنیادی‌ترین بخش‌های آن، بحث از ماهیت انسان است. فلاسفه اسلامی و عده‌ای از متکلمان، به تجرد نفس اعتقاد دارند. برخی از متکلمان، منکر تجرد نفس بوده، آن را مادی می‌دانند. از ابتدای شکل‌گیری مکاتب کلامی تا کنون، گاه مادی‌انگاری و گاه تجردگرایی نظریۀ غالب بوده است. در سدۀ اخیر نیز هرچند دیدگاه تجردگرایی نظریه غالب می‌باشد، اما متکلمان مکتب تفکیک از مادیت نفس دفاع می‌کنند. تجردگرایان برای اثبات تجرد نفس، ادله متعددی اقامه می‌کنند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، دلیلی است که از طریق ادراک مفاهیم کلی توسط نفس، به اثبات تجرد نفس می‌پردازد. در این برهان، گاه از طریق انقسام مفاهیمِ ادراک‌شده و گاه از طریق فاقد عوارضِ مادی بودنِ معقولاتِ ادراک‌شده، تجرد نفس را به عنوان محل این صور و معقولات نتیجه می‌گیرند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، این دلیل را بررسی کرده است. پس از تبیین آن، صحت و میزان دلالت آن بررسی شده و روشن گردیده است اشکالات متعددی که به هر دو تقریرِ این دلیل عقلی وارد شده‌اند، نمی‌توانند خدشه‌ای به اعتبار این برهان وارد کنند.

Abstraction of the Document of General Ideas; An Argument for the Immateriality of the Soul

Anthropology is one of the most important topics in influencing our understanding, explanation and interpretation of religious teachings. The discussion of human essences is one of its most fundamental parts. Islamic philosophers and some theologians believe in the immateriality of the soul. Some theologians deny the immateriality of the soul and consider it material. From the beginning of the formation of theological schools until now, sometimes materialism (corporealism) and sometimes incorporealism (incorporeality) have been the dominant theory. In the last century, although the view of abstractionism is the dominant theory, theologians of the school of separation (disassembly) have defended the materiality of the soul. Incorporealist present a number of arguments to prove the abstraction of the soul. One of the most important of them is the proof that proves the abstraction of the soul through the perception of general ideas by the soul. In this argument, it concludes the incorporeality of the soul as the place of these forms, sometimes through the accidents of being material perceived intelligibles and sometimes through the absence of material effects that perceived intellects. This research has investigated this reason by descriptiveanalytical method. The correctness (verification) and extent of its indication were examined after explaining it, and it became clear that there are several forms that have been included in both expressions of this rational proof; cannot damage the validity of this argument.