مقایسه تطبیقی مسئله شرّ از دیدگاه ابن عربی، ملاصدرا و اسپینوزا

مسئله شر از جمله مسائل مهم فلسفی است که همواره در میان اهل ادیان برای پاسخ به تعارض میان توحید مبدا صدور اشیاء، و وجود شرور در نظام وجود مطرح بوده است. از طرفی منکران خداوند نیز برای مقابله با اهل ادیان از این مسئله به عنوان دلیلی علیه وجود خداوند استفاده می‌کردند. بنابراین پاسخ به مسئله شر، ذهن هر متفکری را به خود مشغول کرده است. فلاسفه نیز در طول تاریخ، پاسخ‌گویی به این مسئله را از دغدغه‌های فکری خود دانسته و هر یک با توجه به دستگاه فکری خود در صدد حل آن برآمده‌اند. یکی از دیدگاه‌های مطرح در این باره، عدمی بودن شر است که فیلسوفان معانی مختلفی را از آن اراده کرده‌اند. از جمله افرادی که قائل به عدمی بودن شر شده‌اند، ابن عربی در عرفان نظری و ملاصدرا در حکمت متعالیه هستند. همچنین اسپینوزا نیز به عنوان یکی از فیلسوفان یهودی، قائل به عدمی بودن شر است که هر یک تلقی متفاوتی از عدمی بودن شر دارند. در این مقاله به بررسی و مقایسه دیدگاه این متفکران خواهیم پرداخت و تحلیلی در باب توانایی یا عدم توانایی هر یک نسبت به حل مسئله شر ارائه خواهیم کرد.