بررسی رابطۀ نفس و قوا از منظر ابن سینا

انسان افعال مختلفی مانند تغذیه، تنمیه، تولید مثل، ادراک و تعقل دارد. برخی معتقدند که هر انسان، نفوس مختلفی داشته، این افعال را انجام می‌دهند. برخی دیگر بر این باورند که هر انسان، یک نفس دارد که به تنهایی همۀ این کارها را انجام می‌دهد. ابن سینا معتقد است که هر انسان، یک نفس مجردی دارد که قوایی را ایجاد کرده، به واسطۀ آن‌ها کارهای خود را انجام می‌دهد. پژوهش حاضر که با محوریت کتاب‌های ابن سینا صورت گرفته و بیانگر رابطۀ نفس انسان با قوایش می‌باشد، به این نتیجه رهنمون گردیده است که از منظر ابن سینا، نفس، علّت، مسخِّر و جامع قواست و قوا، معلول، مسخَّر و خادم نفس هستند. او با اینکه قوا را مفهوماً و مصداقاً غیر از نفس می‌داند، همۀ افعال آن‌ها را به نفس نسبت می‌دهد. این اِسناد اگر مجازی باشد، اشکالی ندارد، اما اگر حقیقی باشد، دیدگاه وی نادرست بوده و او در اثبات توحید افعالی نفس موفق نبوده است.