سیر تحول نهاد خانواده از دوران جاهلیت تا دوران امیرالمومنین(علیه‌السلام)

یکی از مهم‌ترین لوازم توصیف، تبیین و تجویز یک پدیده، فهم تحولات آن در بستر تاریخی و سیاسی است. نهاد خانواده و احکام و قواعد حاکم بر آن، از این قاعده مستثنی نیستند؛ لذا هدف از این پژوهش، فهم تحولات نهاد خانواده در بستر تاریخی و سیاسی صدر اسلام است. این دوران، از جهت شکل‌گیری تصور ما از خانواده اسلامی یا نمونه ایده‌آل خانواده، مهم‌ترین برهه زمانی برای فهم تحولات نهاد خانواده است. سوال اصلی این پژوهش این است که «نهاد خانواده از عصر جاهلیت تا عصر علوی، چه تحولاتی داشته است»؟ برای پاسخ به این سوال تلاش شده است با استفاده از روش اجتهادی، از آموزه‌های قرآن‌کریم، سیره و سنت معصومین(علیه‌السلام) و هم‌چنین سیره خلفای ثلاث، سیر تحول خانواده در صدر اسلام استنباط شود. با تمرکز بر چند محور ازجمله کیفیت تشکیل خانواده، ملاک‌های ازدواج، نحوه طلاق، میزان شیوع آسیب‌های اجتماعی در نهاد خانواده و نحوه مقابله با این آسیب‌ها در ادوار مختلف صدر اسلام، نتیجه می‌گیریم که نهاد خانواده سیری پرفراز و نشیب و متفاوت را طی کرده است. ضمن اینکه متوجه تاثیر و تاثّرات نهاد خانواده در ادوار مختلف سیاسی می‌شویم. ساختار امروزین خانواده در ایران و جهان اسلام، محصول ترکیبی از سیره و سنن نبوی و علوی، انحرافات عصر جاهلیت و بدعت‌های خلفای ثلاث در این زمینه است. فهم این سیر تحول، می‌تواند منجر به تصور درستی از توصیف، تبیین و تجویز‌های کنونی ما در مورد مسائل نهاد خانواده شود.

The Change of the Family from the PreIslamic Era to the Time of Amir alMo’menin (AS)

One of the most important tools for describing, explaining and prescribing an issue is to understand the developments of that issue in its historical and political context. The institution of the family, as the most fundamental social institution, and the rules and regulations governing the formation, consolidation and reproduction of this institution are no exception to this rule. Therefore, the purpose of this study is to understand the changes in the institution of the family in the historical and political context of early Islam. The history of the beginning of Islam, in terms of shaping our perception of the Islamic family or the ideal example of the family, is the most important time to understand the developments of this institution. The main question of this research is How has the family institution change from the preIslamic era to the The Age of Amir alMu’minin (a.c)? In order to answer this question, an attempt has been made to answer this question by using the reports of the Holy Quran and the manners and traditions of the Infallibles (AS) as well as the manners of the three caliphs. Focusing on several axes such as the quality of family formation, marriage , divorce and social harms in the family institution and how to deal with these harms in different periods of early Islam, we conclude that first the family institution has gone through a sinusoidal course and secondly The influence of the institution of the family in different political periods. The current structure of the family in Iran and Islamic countries is a product mixed with the traditions of the Prophet PBUH and Alawites, the deviations of the preIslamic era and the innovations of the three caliphs in this field. Understanding this evolution can lead to a correct understanding of our current descriptions, explanations, and prescriptions of family institution issues.