فراتحلیل پیشایندها و ره‏آوردهای انعطاف‎پذیری منابع انسانی

زمینه و هدف: امروزه انعطاف‌پذیری به یکی از موضوعات مهم در تئوری‌ها و سیاست‌های مدیریت تبدیل شده و نیروی انسانی انعطاف‌پذیر، مهم‌ترین عاملِ پاسخ‌گویی به تغییرات محیط بیرونی است. الگوهای انعطاف‌پذیری منابع انسانی، یکی از جنبه‌های مهم انعطاف‌پذیری سازمانی است که روی سازگاری کارکنان در ویژگی‌هایی مانند دانش، مهارت و رفتار با شرایط متغیر محیطی تمرکز دارد. در این راستا، پژوهش حاضر به‌دنبال بازشناسی عوامل موثر و نتایج حاصل از انعطاف‌پذیری منابع انسانی، بر اساس مطالعات کمّی انجام شده است.روش: ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻈﺮ ﻫﺪف توسعه‌ای، از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺎرﺑﺮدی و از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع دادهﻫﺎ ﮐﻤّﯽ اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آماری پژوهش، مقاله‌های علمی پژوهشی و ﭘﺎﯾﺎن‌نامه‌های پایگاه‌ﻫﺎی اطلاعاتی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ، در زﻣﯿﻨﻪ انعطاف‌پذیری منابع انسانی، از سال 1390 تا سال 1400 ﺑﻮد ﮐﻪ از بین آن‌ها، 38 سند ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﻤﻮﻧﻪ‌ﮔﯿﺮی ﻏﯿﺮﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ به‌عنوان ﻧﻤﻮﻧﻪ وارد ﻓﺮاﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪ. تحلیل ﭘﮋوﻫﺶ‌ﻫﺎی ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم‌اﻓﺰار ﺟﺎﻣﻊ ﻓﺮاﺗﺤﻠﯿﻞ انجام شد.یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، دو نوع عامل در ایجاد انعطاف‌پذیری نیروی انسانی موثر است: یک) عوامل سازمانی و دو) عوامل فردی. از ﺑﯿﻦ پیشایندهای انعطاف‌پذیری منابع انسانی، ﺑﻪ‌ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی سبک رهبری، آموزش رویکرد معناداری و اقدامات مدیریت منابع انسانی تعهدمحور، ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻧﺪازه اﺛر را داشتند. همچنین، از بین ره‌آوردهای انعطاف‌پذیری منابع انسانی، متغیرهای توسعه منابع انسانی، رفاه کارکنان و دوسوتوانی سازمانی، اﻧﺪازه اﺛﺮ بیشتری داشتند.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، چارچوب مناسبی از پیشایندها و ره‌آوردهای انعطاف‌پذیری منابع انسانی ارائه شده است. شناخت و ایجاد انعطاف‌پذیری منابع انسانی، به‌عنوان قابلیت واکنش مناسب در برابر تغییرات محیطی، در کسب مزیت رقابتی و موفقیت سازمانی تاثیرگذار است. تحقق بهره‌مندی از منابع انسانی انعطاف‌پذیر، از طریق ابزارهایی همچون سبک رهبری، آموزش و اقدامات تعهدمحور امکان‌پذیر است که در اختیار مدیران قرار دارد و در کنار آن، مستلزم داشتن کارکنانی خلاق، نوآور، کمال‌گرا و منعطف در رفتار است.

meta-analysis of antecedents and outcomes of human resource flexibility

background purpose: today, flexibility has become one of the important subjects in management theories and policies, and flexible human resource is the most important factor in responding to changes in the external environment. human resource flexibility patterns are one of the most important aspects of organizational flexibility, which focuses on the adaptation of employees in characteristics such as knowledge, skills, and behavior to changing environmental conditions. in this regard, this research seeks to re-identify the effective factors and results of the flexibility of human resources based on quantitative studies.methodology: the current research is developmental in terms of purpose, applied regarding type of use, and quantitative in terms of the type of data. the research population included scientific-research articles and theses in internal and external databases in the field of human resource flexibility from 2011 to 2021, during which 38 cases were included in the meta-analysis using a non-random sampling method. the selected studies were analyzed using comprehensive meta-analysis software.findings: according to the findings of the research, two types of factors are effective in creating the flexibility of human resources: organizational and individual factors, and among the antecedents of human resource flexibility, leadership style variables, meaningful approach training, and commitment-oriented human resource management measures have the greatest effect size respectively, and among the outcomes of human resource flexibility, human resource development variables, employee well-being, and organizational ambidexterity have the largest effect size.conclusion: based on the results of this research, a suitable framework of antecedents and approaches to the flexibility of human resources has been presented. identifying and creating the flexibility of human resources, as the ability to respond appropriately to environmental changes, are effective in gaining competitive advantage and organizational success. flexible human resources are realized through the tools available to managers, such as leadership style, training, and commitment-oriented actions, and it entails creative, innovative, perfectionist, and flexible employees.