واکاوی موانع و راه‌کارهای تصمیم‌گیری صحیح در پرتو رهنمودهای قرآنی

زمینه و هدف: سعادت انسان و جامعه به تصمیم‌گیری صحیح بستگی دارد، بنابراین، هر مکتبی که بخواهد به سعادت انسان کمک کند، باید تصمیم‌گیری صحیح را به او بیاموزد. قرآن، کتاب هدایت است و دستورهایش، برای سعادت دنیوی و اخروی بشر جامعیت دارد، از این رو، پژوهش حاضر، موانع تصمیم‌گیری صحیح و راه‌کارهای غلبه بر آنها را با توجه به رهنمودهای قرآنی مدنظر قرار داده است.روش: در این پژوهش کیفی با استفاده از روش تدبر موضوعی در قرآن، دلالت‌های بسیار مهم قرآنی ناظر بر موانع تصمیم‌گیری، شناسایی و به‌کمک روش پنل خبرگان، روایی آن سنجیده شد. همچنین، به‌منظور تحلیل و فهم بهتر یافته‌ها با توجه به روش تحلیل شبکه‌های اجتماعی، از نرم‌افزار ucinet و netdraw استفاده شد.یافته‌ها: در این پژوهش، موانع تصمیم‌گیری به دو دسته موانع درونی (فردی) و بیرونی (محیطی) تفکیک شده است. موانعی همچون تردید، ترس، خودرایی، پیروی از هوای نفس، جهل، سطحی‌نگری، شتاب‌زدگی، لجاجت و دنیاگرایی در شمار موانع درونی قرار می‌گیرند و موانعی همچون شیطان، سرزنش و مسخره‌شدن، مواجهه با زور، تزویر و تهدید از سوی صاحبان قدرت، از جمله موانع بیرونی شمرده می‌شوند؛ ضمن آنکه بر ضرورت رفع تزاحم گزاره‌های ناظر بر تصمیم‌گیری صحیح تاکید شده است. افزون بر این با استفاده از روش تحلیل شبکه‌های اجتماعی مشخص شد که جهل از مهم‌ترین موانع تصمیم‌گیری صحیح است.نتیجه‌گیری: در صورت درک درست موانع درونی و بیرونی تصمیم، مدیران می‌توانند از طریق تقویت ویژگی‌هایی مانند ایمان به خدا، ایمان به غیب و باور به معاد، تقوای الهی، عدالت‌محوری، دانش تخصصی، مراتب صبر و امید به رحمت پروردگار، در کنار تعقل‌ورزی و دوری از خودرایی، بر اعتبار تصمیم‌های خود بیفزایند.

An Analysis of the Barriers and the Solutions to Making the Right Decisions in the Light of the Qur’anic Guidelines

Background & Purpose: The happiness of man and society depends on one’s making the right decisions, therefore every school that wants to contribute to human’s happiness should teach him how to make the right decisions. The Qur’an is the book of guidance; its lessons are comprehensive for human happiness. Thus, the present study identifies the barriers to making the right decisions and the solutions to overcome them through the Qur’anic guidelines.Methodology: In this qualitative research, the most important Qur’anic implications concerning the barriers to decisionmaking were identified through the Thematic Contemplation method in the Qur’an, and the validity was assessed using the expert panel method. In addition, to have a better analysis and understanding of the findings, concerning the social network analysis method, the UCINET and the NetDraw software were used.Findings: In this paper, the barriers can be distinguished in the form of two categories: internal (individual) and external (environmental) barriers. The barriers such as doubt, fear, selfishness, following Nafs (AnNafs alAmmārah), ignorance, superficiality, haste, stubbornness and worldliness are considered as internal barriers, and the ones such as the Devil, being blamed and ridiculed, facing force, hypocrisy, and threat from those in power are considered as external barriers. Meanwhile, the need for eliminating the conflict among the statements concerning the right decisionmaking has been emphasized. Besides, using the social network analysis method, it was found that ignorance is one of the most important barriers to making the right decision.Conclusion: When the managers correctly understand the internal and external barriers to decisionmaking, they can increase the credibility of their decisions through strengthening attributes such as faith in God, the belief in the resurrection, divine piety, justice orientation, specialized knowledge, patience and hope for God’s mercy as well as reasoning and avoiding selfishness.Keywords: Right decisionmaking, Decisionmaking barriers, Internal barriers, External barriers, Eliminating the conflict among statements concerning decisionmaking, Qur’anic guidelines.