مضمون‌کاوی مسئولیت اجتماعی سازمان از دیدگاه آیات و روایات: دلالت‌هایی برای دانشگاه‌های جامعه اسلامی

زمینه و هدف: توجه سازمان به مسئولیت‌های اجتماعی خود نمایانگر رویکرد اخلاقی آن و در نظر داشتن منافع و مصالح اجتماعی است. در میان الگوهای مختلفی که وظایف و اقدامات سازمان‌ها در این زمینه را معرفی کرده‌اند، پژوهش حاضر به واکاوی مولفه‌های تشکیل دهندۀ مسئولیت اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است و بر این اساس دلالت‌های آن را برای دانشگاه‌های جامعه اسلامی معرفی کرده است.روش: اینپژوهش کاربردی، کیفی، استقرایی و تفسیری است. برای انجام آن در مرحله نخست، با استفاده از روش تحلیل مضمون آیات و روایات مرتبط تحلیل شدند و مضامین تشکیل دهنده مسئولیت اجتماعی شناسایی و تلفیق شدند. اطمینان از اعتمادپذیری این یافته‌ها با تایید ده نفر از خبرگان دانشگاهی و مباحث مدیریت اسلامی انجام شد که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. ارائه دلالت‌های مرتبط برای دانشگاه‌های جامعه اسلامی نیز با استفاده از رویکرد برایشی انجام شده است.یافته‌ها: مسئولیت اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات در قالب شش مضمون اصلی ارائه شده است: مسئولیت قانونی، مدنی اجتماعی، زیست‌محیطی، اقتصادی، فرهنگی آموزشی و سیاسی. دلالت‌های مرتبط با هر یک از این شش مضمون برای دانشگاه‏های جامعه اسلامی نیز به تفصیل ارائه شده است.نتیجه‌گیری: شناخت ماهیت مسئولیت اجتماعی سازمان از دیدگاه آیات و روایات، گامی مهم در راستای حرکت به‎سوی عملکرد اخلاق‌مدارانه و دینی سازمان‌ها  در جامعۀ اسلامی به شمار می‌رود. دلالت‎های ارائه شده در این زمینه نیز می‌توانند زمینه را برای عملیاتی‌سازی این مقولۀ مهم در دانشگاه‌های اسلامی فراهم سازد.

Thematic Analysis of Corporate Social Responsibility from thePerspective of Verses and Narratives: Implications for theUniversities of the Islamic Society

Background and Purpose: The organization’s attention to its social responsibilities reflects its ethical approach and consideration of social benefits and interests. Among the various models that have introduced the duties and actions of organizations in this field, the present study has explored the components of social responsibility from the perspective of verses and narratives and has introduced its implications for the universities of the Islamic society based on those verses and narratives.  Methodology: This research is applied, qualitative, inductive and interpretive. In the first stage, the content of the relevant verses and narratives were analyzed using the content analysis method, and the themes of social responsibility were identified and combined. Ensuring the reliability of these findings was done by confirming ten academic experts in Islamic management topics who were selected using purposive sampling method. The presentation of relevant implications for the universities of the Islamic society has also been done using the unsystematic approach.  Findings: Social responsibility from the perspective of verses and narratives is presented in the form of six main themes: Legal, civilsocial, environmental, economic, culturaleducational and political responsibility. The implications related to each of these six themes for the universities of the Islamic society are also presented in detail.  Conclusion: Understanding the nature of social responsibility of the organization from the perspective of verses and narratives is an important step in moving towards the ethical and religious performance of organizations in Islamic society. The implications provided in this regard can also provide the basis for the implementation of this important category in Islamic universities.