نخستین زنِ مدیحه‎سرا کیست؟

سنتِ دیرپای ستایش‎گری از آغاز ادب فارسی وجود داشت و مدیحه‎سرایی از جنبۀ رفتاری، عملی مردانه تلقی می‎شد و مردانِ شاعر یکه‎تاز میدان مدح بودند. در ادبیات زنان، به‎ندرت زنی شاعر در این حوزه دست به تجربه زده است. نخستین زنِ شاعری که شعری ستایشی در کارنامۀ خود دارد و برای نخستین‎بار ترکیب‎بند سروده، زن بی‎نامی است که شعرش در کتابی تاریخی ثبت شده است. او دخترِ حسام‎الدّینِ سالار مدیحه‎سرایی است که در آغازِ سدۀ هفتم قمری ترکیب‎بند ستایشی در وصف عزالدین کیکاووس از سلاجقۀ روم سرود و به دربار پادشاه فرستاد و صله دریافت کرد. زنی که در ادبیات در بی‎نامی خود به فراموشی سپرده شد و در تاریخ سلجوقیان نام و شعرش به یادگار ماند. در این مقاله کوشش بر این است تا با روش نقدِ تاریخ‎نگر، فضای سیاسی ‎ـ ‎اجتماعی آن دوران بررسی شود و با رویکردی ادبی، نخستین شعر ستایشیِ زنانه و شیوۀ سرایش شعر او نقد شود و ضمن معرفی نخستین زنِ شاعر مدیحه‎سرا، شرایط شکل‎گیری اثر، هدف شاعر و تاثیر شعر او بر مخاطب از زاویۀ نگاه ممدوح مورد بررسی قرار گیرد