کلیشه های جنسیتی در گلستان و بوستان سعدی «براساس الگوی ترکیبی ماکیونس (2001) و تایلور (2003)»

یکی از راه‌های کشف و فهم گفتمان‌های مسلط بر جامعه، دورۀ تاریخی یا گروهی خاص، بررسی و واکاوی کلیشه‌های جنسیتی است. کلیشه‌های جنسیتی تصاویری یکنواخت و قالبی دربارۀ رفتارهای خاص زنان و مردان است که بدون بررسی و آزمون، ارائه و پذیرفته می‌شوند. ماکیونس (2001) و تایلور (2003) در این راستا الگویی ارائه داده‌اند که شامل هفت گویۀ اصلی و بنیادی راجع‌به کلیشه‌های جنسیتی است. ازآنجاکه سعدی یکی از ادیبان و اندیشمندان در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی قرن هفتم است،بررسی آثار او از منظر بازنمایی کلیشه‌های جنسیتی، دربستر ادبی، تاریخی و اجتماعی اهمیت دارد. بدین منظور در این پژوهش با توجه به الگوی مذکور، دو اثر مهم سعدی، گلستان و بوستان، مورد بررسی و تحلیل قرارمی‌گیرد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد شش گویه از هفت گویۀ این الگو در گلستان و بوستان در قالب عبارات و حکایات مختلف بازنمایی شده‌اند و سعدی و جامعۀ او به این گویه‌ها نگرش مثبت دارند. زنان از این منظر ترسو، ضعیف، منفعل، مشارکتی، مطیع، وابسته، عاطفی، زیبا، ظریف، کم‌هوش و کم‌استعداد هستند. در مقابل مردان شجاع، قدرتمند، فعال، رقابتی، مستقل، زمخت، بی‌احساس، عقلانی، باهوش و زیرک هستند. نکتۀ قابل توجه این است که این الگو برای قرن‌های متمادی در گفتمان جامعۀ ایرانی بازتولید شده است.

gender stereotypes in golestan and bustan sa’adi based on the combined model of mcivens (2001) and taylor (2003)

one of the ways to discover and understand the dominant discourses of society, historical period or a specific group is to examine and analyze gender stereotypes. gender stereotypes are uniform images and stereotypes about the specific behaviors of women and men that are presented and accepted without examination and testing. in this regard, maciones (2001) and taylor (2003) have presented a model that includes seven main and fundamental items about gender stereotypes. since sa’adi is one of the writers and thinkers in the cultural and social fields of the 7th century, it is important to examine his works from the perspective of representing gender stereotypes in the literary, historical and social context. for this purpose, in this research, two important works of sa’adi, golestan and bustan, are examined and analyzed according to the mentioned model. the findings of the research show that six out of the seven items of this model are represented in golestan and bustan in the form of different expressions and stories, and saadi and his community have a positive attitude towards these items. from this point of view, women are timid, weak, passive, cooperative, submissive, dependent, emotional, beautiful, delicate, less intelligent and less talented.