گفتمان‌ مسلط بر نظام آموزشی زنان در کتاب‌های درسی دبیرستانی (1345-1357 ش)

ﮔﺎم دوم ﻣﺪرﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن در اﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺒﺎﻧﻲ و اﺻﻮل اﻧﻘﻼب ﺳﻔﻴﺪ آﻏﺎز ﮔﺸﺖ و ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎزﻣﺎن زﻧﺎن اﻳﺮان، در ﺳﺎل 1345 ش، ﻃﺮح رﻳﺰی ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﻛﻼن فرهنگی و آموزشی در ﺣﻮزه ی زﻧﺎن ﺑﻪ ﺿﺮورتی ﺑﺮای ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺪل ﺷﺪ. ﺗﻌﻠﻴﻢ وﺗﺮﺑﻴﺖ زﻧﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺳﺎزی اﻳﺮان ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﺪ، در اﻳﻦ دوره ﻧﻴﺰ، اﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و ﺑﺎزبینی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻮﮔﺮایی ﻋﺼﺮ رﺿﺎﺷﺎه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم آزادی زن ﺷﻜﻞ داده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی تربیتی زﻧﺎن را ﺣﻮل اﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻓﻠﺴﻔﻪ ی اﻧﻘﻼب ﺳﻔﻴﺪ و ﺗﺤﻮﻻت ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎعی اﻳﻦ دوران ﺑﻮد. ﺳﺆال ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﻀﺎی ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ ﻋﺼﺮ اﻧﻘﻼب ﺳﻔﻴﺪ،ﻃﺮح ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﻣﻮزشی زﻧﺎن در ﻛﺘﺎب ﻫﺎی درﺳﻲ از ﭼﻪ روﻳﻜﺮد و ﻣﺎهیتی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ از روش ﺗﻮصیفی تحلیلی در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮم سنتی ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﺎری در ﺗﺎرﻳﺦ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮔﺬاری ﻫﺎی ﻣﺘﻐﻴﺮ آﻣﻮزﺷﻲ در ﺣﻮزه زﻧﺎن در اﻳﻦ دوره و ﺗﺤﻮﻻت گفتمانی آن در ﻛﺘﺎب ﻫﺎی درﺳﻲ، ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫﻮﻳﺖ یابی اﻟﮕﻮی زن ﻣﻄﻠﻮب و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی آن در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪرﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن اﻳﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮداﺧﺖ. ﻃﺒﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه، آﻣﻮزش ملی و میهنی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺎسی ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ آموزشی اﻳﻦ دوره در ﻛﻨﺎر ﻣﻔﻬﻮم آزادی زن ﺑﻪ ﻃﺮح ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﻣﻮزشی زﻧﺎن ﺷﻜﻞ داد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت دوران اﻧﻘﻼب، وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ زن اﻳﺮاﻧﻲ، ﺷﺮﻛﺖ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی سیاسی و اجتماعی ﺑﺮای ﻛﻤﻚ ﺑﻪ رﺷﺪوﺳﺎزﻧﺪگی ﻛﺸﻮر ﻋﻨﻮان می ﺷﺪ؛ از اﻳﻦ رو، ﺗﻐﻴﻴﺮ روﻳﻜﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی آﻣﻮزشی زﻧﺎن در اﻳﻦ دوران از ﻣﺤﺪوده ی ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی، اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﻴﺎسی آﻧﺎن ﺑﻮد.

the dominant discourse over women education in high school text books (1345 – 1357 s.h.)

the second phase of modernization in iran began with the compilation of the fundamentals and principles of the white revolution. the education of women which was formerly considered a part of iranian innovation program gained momentum and went under consideration and investigation. the innovative discourse of the reza shah era that was formed under women emancipation and included the education of women was also affected by the white revolution and the political, social and economic situations of that period. “national education” as the most significant educational policy of this period along with the concept of women emancipation led to the formation of the programs and plans for women education. therefore, in this period. the education policy of women’s education was a movement from house and family to social and economic and political aspects. this new study employing the traditional continuity concept in history and through a descriptive analytical approach, follows the plans and programs for women education in the textbooks of this period in order to illuminate the identity of the modern woman and the application of this identity in the process of modernization in iran.