پدیدارشناسی شرم بدنی در تجربۀ زنانه از فضاهای جمعی (زنان شهر سنندج)

ﺷﺮم ﺑﺪنی زﻧﺎﻧﻪ اﺣﺴﺎس ﻳﺎ ﺣﺎلتی ﻋﺎطفی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮژه‌ ﻣﺆﻧﺚ در ﻣﺮاوده ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی،ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻫﻨﮕﺎمی ﻛﻪ ﺑﺪن او ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮیِ ﻣﺬﻛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب، ﻧﺎﻗﺺ و ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد، ﺗﺠﺮﺑﻪ میﻛﻨﺪ. اﻳﻦ اﺣﺴﺎس در ﺟﺎمعه ﻣﺼﺮفیِ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻛﻪ ﻣﺪلﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮعی از ﺑﺪنﻫﺎی اﻳﺪه آل ﻫﺮ روز در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ﻧﻤﺎﻳﺶ می ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻗﻮﻳﺎً ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻣﺴﺄله اصلی ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻄالعه ﺗﺠﺮﺑه‌ ﺷﺮم ﺑﺪنی زﻧﺎن در ﺳﻪ ﻓﻀﺎی جمعی ﻋﺮوسی ، ﮔﺮوهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻛﻮﻫﻨﻮردی و ﭘﺎرتی ﻫﺎی ﺧﺼﻮصی اﺳﺖ، ﺳﻪ ﻓﻀﺎیی ﻛﻪ در آن ﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠه‌ ﻓﺮدی و اﺟﺘﻤﺎعی ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻲرﺳﺪ. روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎ ده ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪﺷﻴﻮهای ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺪ. ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن دﺳﺘﻪ از زﻧﺎن ﻣﺘﺄﻫﻞِ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻗﺸﺎر ﻣﻴﺎنی ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﻛﻪ ﻓﺮاﻏﺖ، اﻣﻜﺎن ﺣﻀﻮر و ﺗﺠﺮﺑه‌ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺴﺘﻤﺮ در اﻳﻦ ﺳﻪ ﻓﻀﺎ را دارﻧﺪ ﺷﺮم ﺑﺪنی زﻧﺎﻧﻪ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. داده ﻫ ﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮدی ﮔﺮدآوری و ﺷﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد اﺑﮋهﺳﺎزی ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ اﺑﻌﺎد ﺷﺮم ﺑﺪنی ﻣﺤﺼﻮل اﺛﺮات رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ، ﻧﮕﺎه ﺧﻴﺮه‌ دﻳﮕﺮی، دروﻧﻲﺳﺎزی ﻓﺮودستی ،و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﺑﻴﻮﻟﻮژی اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ درﻋﻴﻦﺣﺎل نقشی اﺳﺎسی در اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ اﺣﺴﺎ س ﺷﺮم ﺑﺪنی ﻧﺰد زﻧﺎن دارد. در پی ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی و ﺗﺸﺪﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺷﺮم ﺑﺪنی ﺑﺪﻳﻦﺷﻴﻮه، زﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻮعی ﻃﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮدﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻦ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺑﺎرز آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﭘﺬﻳﺮش وﻳﮋگی ﻫﺎی ﺟﻨﺲ دوم، ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮی از ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ، اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮم ﺑﺪنی ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻳﻢ شخصی، ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧَﻔﺲ در ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺆﻟﻴﺖﻫﺎ، ﺧﻮدﺳﺎﻧﺴﻮری و زدن ﻧﻘﺎب ﺑﻪ ﭼﻬﺮه. آنﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮم بدنی ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻠﺒﻲ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ردﭘﺎی آن در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﺗﻼش ﺑﺮای ﭘﻨﻬﺎنﻛﺮدن ﻧﻘﺺﻫﺎی ﺑﺪنی، ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻫﺎی ﺟﺴﻤﺎنی و رﻓﺘﺎری، واﻻﻳﺶ اﻣﻴﺎل جسمی و ﻃﺮد ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮداﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ. ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺮم ﺑﺪنی در زﻣﺎﻧه‌ ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﺘﻦ ﻣﻮاﺟﻬه‌ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ و ﻫﺮ روزه‌ زﻧﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺼﺮفی ای ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎیی ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ و ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺮدﺳﺎﻻر اﺳﺖ.

phenomenology of body shame in women’s experiences of collective spaces (women in sanandaj city)

female body shame is a feeling or an emotional state that female subject experiences in social interactions. this feeling is increasingly intensified in the contemporary consumer society. this paper attempts to study phenomenologically women’s experiences of body shame in three collective spaces : weddings, mixed climbing groups, private patrimonies. the findings show that female body shame is formed mostly due to conditions and factors such as media, objectification of the female body, the gaze of the male other, the subordinate position of women, and the specific functions of the female body. moreover, the formation and intensification of this feeling among women has effects and consequences such as the internalization of the characteristics of second sex, withdrawal from some spaces and activities, using body shame as a tool to protect privacy, lack of self confidence in accepting responsibilities and self censorship and masking. in order to manage body shame, women choose strategies such as masking bodily defects, presenting bodily and behavioral attractiveness, sublimation of bodily desires and rejecting masculine rules. generally, it is concluded that body shame in contemporary era is created in the context of inevitable encounter of women with a consumer culture which is still patriarchal.