تفسیرهای قضایی از «عسر و حرج» در پرونده های خشونت جنسی زناشویی

یکی از شایعترین خشونت ها علیه زنان، خشونت های جنسی ارتکابی از سوی شوهر است. قانون، بزه دیدگی جنسی را بعنوان یکی از موجبات درخواست طلاق از سوی زوجه مورد شناسایی قرار نداده است، لذا بزهدیدگان، دادخواست خود را تحت عنوان «عسر و حرج»، تقدیم دادگاه مینمایند. از آنجا که قانونگذار، تعیین مصادیق عسر و حرج را به تفسیرهای قضایی واگذار کرده است، درباره شمول عنوان عسر و حرج بر خشونتهای جنسی میان قضات اتفاق نظر وجود ندارد. پرسش پژوهش آن است که در پرونده های طلاق به علت خشونت جنسی، قضات چه تفسیری از «عسر و حرج» دارند؟ روش پژوهش، کیفی است و بمنظور جمع آوری داده های مورد نیاز برای پاسخ به پرسش، از روش مصاحبه عمیق با 10 قاضی، 10 وکیل و 30 بزهدیده، تحلیل محتوای 20 دادنامه و مشاهده غیرمشارکتی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان میدهند تفسیرهای قضایی تحت تاثیر عواملی نظیر کلیشه های قضایی، سیاست های کاهش طلاق، فضای مردانه محاکم خانواده و اکراه زنان در بذل مهریه، از به رسمیت شناختن خشونت های جنسی زناشویی بعنوان مصداقی از عسر و حرج طفره میروند. حمایت از بزه دیدگان، علاوه بر بازنگری در قوانین مربوط به موجبات طلاق، نیازمند حضور پررنگ تر قضات مشاور زن در محاکم خانواده می باشد.

judicial interpretations of hardship (osro-haraj) in cases of marital sexual violence

sexual violence perpetrated by the husband is one of prevalent forms of domestic violence. women victims of marital sexual violence take action for divorce. because the law does not recognize sexual violence as a legitimate reason for divorce, they file osro haraj lawsuits. because the legislature has left the determination for such cases to judicial interpretation, there is rampant disagreement among judges. the purpose of this study is to determine what factors influence judicial interpretations of osro haraj in divorce cases due to marital sexual violence. to find the answer to this question, the case study method was utilized, including in depth interviews with 10 judges, 10 lawyers and 35 victims, content analysis of verdicts and non participatory observation by attending court hearings. the findings reveal that judicial interpretations are influenced by factors such as the judicial stereotypes, policies that aim to keep divorce statistics low, the male dominated nature of family courts, the wife’s reluctance to forgo dowry, etc. the above stipulated factors preclude the judicial system from recognizing marital sexual violence as a form of osro haraj. in addition to amending and revising the divorce laws, protection of martial violence victims requires a transformation in the male dominated nature of the courts by appointing female judges.