تحلیل گفتمان انتقادی در آثار محمود استادمحمد با رویکرد فمینیستی

محمود استادمحمد یکی از نویسندگان مطرح ایران و از جمله نویسندگان کارگاه نمایش، گروهی از هنرمندان آوانگارد تئاتر قبل از انقلاب در ایران است. در آثار او سایر نمایشنامه‌نویسان ایرانی، نقش زنان، نقشی چالش برانگیز است. از سویی در میان نویسندگان نسل استادمحمد کمتر با نمایشنامه‌نویسان زنان روبرو هستیم و به جز مواردی معدود، گفتمان‌های رایج در تئاتر ایران قبل از انقلاب، توسط نویسندگان مرد رقم خورده است. اما با گذشت زمان و با تغییراتی که در جامعه رخ داد، علاوه بر حضور بیشتر زنان در تئاتر، نوع نگاه به زن نیز در آثار نمایشی دچار تغییراتی شده است. این پژوهش در نظر دارد با استفاده از مفاهیم اساسی در تحلیل گفتمان انتقادی و به ویژه تحلیل گفتمان انتقادی فمینیستی، به نقش زنان در آثار استادمحمد بپردازد. در آثار او به تدریج شاهد حضور بیشتر زنان و سخن گفتن از مسائل و مشکلات آنها هستیم. اما سوال اینجاست که این تغییر رویکرد تا چه اندازه تغییر ایدئولوژی حاکم و دگرگونی در روابط قدرت را نشان می‌دهد و تا چه حد تحت تاثیر ایدئولوژی‌های پیشین قرار دارد.

Feminist Critical Discourse Analysis in the Works of Mahmoud Ostad-Mohammad

Mahmoud OstadMohammad is a prominent Iranian writer and one of the playwrights of the Theater Workshop, a group consisting of avantgarde theater artists in prerevolution Iran. In his plays, and in plays written by his peers, the role of women is challenging. When OstadMohammad began writing plays, few women were practicing theater and the dominant discourse of prerevolution Iranian theater was that of men. But during the past 40 years and regarding the changes in socialcultural sphere, in addition to having more women practicing theater, their role in the plays has also undergone some changes. The present study aims to examine the role of women in plays by OstadMohammad using the principal concepts in Critical Discourse Analysis, and in particular, Feminist Critical Discourse Analysis. In his works, we gradually see the presence of more women and more talking about their issues and problems. However, the question is to what extent this change of approach reflects the change in the ruling ideology and the transformation of power relations, and to what extent it is influenced by previous ideologies.