بازنمایی زن در گفتمان کنش‌گران حقوق زنان در ایران

پژوهش حاضر، پژوهشی میان رشته ای و کاربردی است که حوزه های زبان و جنسیت، تحلیل گفتمان و حقوق زنان را با یکدیگر پیوند می دهد. هدف پژوهش شناسایی گفتمان - های رقیب در دو حوزه ی ورزش و اشتغال زنان و تحلیل بازنمایی زن با روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه ی کیفی و کمی است تا به این پرسش ها پاسخ داده شود: فعالان حقوق زنان به چه گفتمان هایی برای حمایت یا مخالفت با ورزش و اشتغال زنان ارجاع می دهند؟ زن در گفتمان های رقیب موافق و مخالف ورزش و اشتغال زنان چگونه بازنمایی می شود؟ جنسیت سخنران چه تاثیری بر انتخاب های واژگانی دارد؟ داده های پژوهش پیکرهای است که به شیوه ی کتابخانه ای گردآوری شده و شامل 19 متن سخنرانی (8 متن موافق و 8 متن مخالف) در بازهی زمانی 5 سال اخیر است. سخنرانی ها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. بر مبنای نتایج، در گفتمان اصلی، گفتمان تجددگرا نواندیش و گفتمان سنتی (شامل رویکردهای سنتی خانواده محور، مردسالار، سنتی مذهبی و رویکرد انقلابی در رقابت هستند. سخنرانان مخالف بیشتر رویکرد سنتی و موافقین، بیشتر رویکرد تجددگرا نسبت به موضوع «زن و مسائل مرتبط با آندارند، اگرچه موافقین به عناصر گفتمان سنتی نیز ارجاع می دهند. زن در گفتمان سنتی، در قالب نقش های کلیشه ای مادری، همسری، کدبانوگری، خانه داری، فرزندآوری و فرزند پروری و موجودی وابسته به مرد بازنمایی شده و نقش زن در خانواده مورد تاکید قرار می گیرد. در گفتمان تجددگرا، علاوه بر نقش زن در خانواده، بر نقش های اجتماعی او نیز تاکید می شود. در عین حال، دشواژه هایی مانند زنا، چشم هرزه ی هوس آلود مرد، تجاوزات جنسی، روسپی گری، دلالان جنسی و غیره؛ همچنین واژه های ایدئولوژیک مانند عفت و عفاف و ارجاع به سن زن برای ازدواج و واژه انقلاب تنها در گفتمان مردان رخداد داشته است و مردان بیشتر از زنان از واژهای اسلام و مسلمان استفاده کرده اند.

Representation of Women in the Discourse of Women’s Rights Activists in Iran

This study aims at analyzing the main competing discourses among the opponents and proponents of women’s labor and sports. Through a quantitative and qualitative descriptiveanalytical method, it studies how women are represented in different discourses in competition, and among male and female speakers. The data consist of a corpus gathered through library method including 16 lecture texts of the female and male opponents and proponents during the past 5 years, selected through random sampling. The results show that the two main discourses, the modernist discourse and the traditional discourse (including the traditional familycentered, patriarchal, traditional religious and revolutionary approaches) are in competition. Opponents mostly refer to the traditional discourse, and proponents to the modernist. In traditional discourse of the opponents, women are represented by stereotypical roles such as mother, wife, kadbanu (a good housewife), homemaker, child bearer, parent, responsible for the raising of the children, and dependent on their husbands. The importance of the role of women in the family is common among the traditional and modernist viewpoints. However, proponents emphasize the role of woman in the society too. Taboo words such as adultery, rape, prostitution, sex dealers, etc., and ideological words such as chastity, purity, revolution and referring to woman’s age for marriage are just used in men’s speeches, and they used Islam/Muslim more than women.