نیازسنجی اطلاعاتی بازنشستگان اداره آموزش‌وپرورش شهرستان بجنورد، پیش‌ درآمدی بر طراحی خدمات‌ برون ‌کتابخانه‌ای

هدف: هدف این پژوهش شناسایی نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان ادارۀ آموزش و پرورش شهرستان بجنورد به منظور برنامه ریزی برای عرضۀ خدمات برون کتابخانه ای به آنان است.روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعۀ آماری آن کلیۀ بازنشستگان ادارۀ آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال 1392 بودند. حجم نمونۀ آماری 130 نفر برآورد و از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامۀ محقق ساخته با 19 گویه برای سنجش چهار دسته نیازهای اطلاعاتی فردی، آموزشی، فرهنگی اجتماعی و سیاسی، و معنوی مذهبی صورت گرفت. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد.یافته ها: در میان چهار دسته نیازهای اطلاعاتی، اولویت نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان، به ترتیب نیازهای فردی، فرهنگی اجتماعی و سیاسی، آموزشی، و معنوی مذهبی بود. بازنشستگان بیشترین اطلاعات خود را از طریق تلویزیون به دست می آورند. تعداد کمی از بازنشستگان (9/26 درصد (35 نفر)) عضو کتابخانۀ عمومی بودند و 9/76 درصد (100 نفر) از آنان از کتابخانه های عمومی استفاده نمی کردند. بازنشستگان به ندرت از کتابخانه ها استفاده می کردند. دور بودن از کتابخانه علت عمدۀ استفادۀ کم یا عدم استفادۀ بازنشستگان از کتابخانۀ عمومی و دلیل اصلی استفاده این تعداد کم بازنشستگان از کتابخانۀ عمومی، امانت گرفتن کتاب بود. میزان آشنایی بازنشستگان با کتابخانه های عمومی و خدمات آنها کمتر از حد متوسط (64/2) و میزان احساس ضرورت خدمات دهی از سوی کتابخانه های عمومی از نظر بازنشستگان بیشتر از حد متوسط (20/4) بود.اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان امور در رفع نیازهای اطلاعاتی گروه های ویژه ای از جامعه کمک کند؛ چرا که شناسایی نیاز های اطلاعاتی بازنشستگان باعث می شود کتابخانه های عمومی با آگاهی از این نیاز ها بتوانند با تصمیم گیری های درست به رفع کاستی های احتمالی موجود، تدوین خط مشی مناسب مجموعه سازی و خدمات دهی و بهبود کانال های دستیابی به اطلاعات بپردازند.