الگوی بومی مدیریت بحران در کتابخانه‌های ایران: پژوهش کیفی

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر ارائۀ الگوی بومی مدیریت بحران در کتابخانه ها است. شناسایی زمینه ها و راهبردهای اصلی و نیز عوامل اصلی مداخله گر در مدیریت بومی بحران کتابخانه های ایران، از اهداف فرعی پژوهش به شمار می رود.روش: این پژوهش به روش کیفی و با استفاده از نظریۀ داده بنیاد انجام شد و داده ها با انجام مصاحبه های نیمه ساختار یافتۀ عمیق گردآوری گردید. اشباع داده ها عامل اساسی در تعیین حجم نمونه بود. جامعۀ پژوهش، متخصصان مدیریت بحران و نیز مدیران کتابخانه ها در ایران بودند. تحلیل داده ها از طریق کدگذاری نظری که شامل سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی است انجام شد. در کدگذاری محوری پدیده یا مقوله اصلی شناسایی شد و در مرحله کدگذاری گزینشی الگوی مورد نظر ارائه گردید که در این الگو زمینه ها، شرایط علی، راهبردهای اصلی، مداخله گرها (شرایط واسطه ای) و پیامدهای مدیریت بحران در کتابخانه ها مشخص شد.یافته ها: زمینه های اصلی مدیریت بحران در الگوی ارائه شده، در سه مقولۀ ارزش ها، نیروی انسانی و روش ها و تمهیدات جای گرفته است. شرایط علی و آنچه که باعث شده تا تحقیق مورد نظر شکل بگیرد، سه مقولۀ خسارت های مالی ناشی از بحران های گذشته در کتابخانه ها، نارضایتی مراجعان از خدمات کتابخانه ها و بی رغبتی کارمندان هستند. با توجه به یافته های پژوهش، راهبردهای اصلی مدیریت بحران عبارتند از: توجه به ویژگی های شخصیتی متقاضیان حین استخدام، راهکارهای افزایش مهارت ها و ارتباطات انسانی نیروی انسانی، نهادینه ساختن ارزش ها (مذهبی، اخلاقی و اجتماعی) در کتابخانه ها، استفاده از راهکارهای بودجه بندی صحیح و انجام فعالیت های پیشگیرانه از بروز بحران و استانداردسازی ساختمان کتابخانه ها. مصاحبه شوندگان در صحبت های خود به عواملی اشاره داشتند که بر انجام و سرعت انجام فرایند مدیریت بحران تاثیرگذار است (شرایط واسطه ای)، از جمله مکانیزم های مدیریتی، اقتصادی، سازمانی و اداری و مکانیزم های مربوط به استفاده از فن آوری در کتابخانه ها. در نهایت پیامد اجرای فرایند مدیریت بحران در کتابخانه های ایران، کاهش و یا از بین رفتن اثرات بحران های آشکار و پنهان داخلی و خارجی است.اصالت/ارزش: بررسی متون حاکی از این است که تاکنون الگوی بومی جهت مدیریت بحران در کتابخانه های ایران ارائه نشده است. استانداردهای زیادی جهت مدیریت ریسک و بحران در دنیا ارائه شده است اما با توجه به ساختارهای فرهنگی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی متفاوت کشورها، ضروری به نظر می رسید که الگویی بومی ارائه شود. استفاده از این الگو به کتابخانه ها کمک می کند که از بحران های طبیعی و سازمانی مصون بمانند و یا آسیب کمتری ببینند.

Suggestion of a Local Model for Crisis Management in Libraries of Iran: A Qualitative Research

Purpose: The main purpose of this research was to design a local model for crisis management in libraries of Iran. Recognition of causes, contexts, intervening factors, main strategies and main outcomes was auxiliary purposes.Methodology: Grounded theory research method has been used for the implementation of purposes. Qualitative data has been collected by semistructured interviews. Data saturation level was the main factor for continuing interviews and selecting sles. Research population consisted of crisis managers and Library directors in Iran .Data analyze performed by theoretical coding (open, axial and selective coding). In the axial coding, main category determined and in selective coding, final model presented. Causes, intervening conditions, contexts, main strategies, and main consequences of crisis management in libraries indicated in the model. Findings: The main contexts of crisis management in this model are ldquo valuesrdquo , ldquo human resources and proceduresrdquo and ldquo designsrdquo . Causes were ldquo Financial lossesrdquo resulting from past crises ldquo dissatisfaction of users of library servicesrdquo and ldquo distaste of staffrdquo . Main strategies for crisis management are ldquo attention to personality characteristics of applicants during recruitmentrdquo , ldquo to increase skills and human relationsrdquo , ldquo institutionalization of values (religious, moral and social values)rdquo , ldquo using proper budgeting strategiesrdquo , ldquo Crisis prevention activitiesrdquo and ldquo standardization of library buildingrdquo . Intervening factors consisted of ldquo Managementrdquo , ldquo economicrdquo , ldquo organizationalrdquo , ldquo administrativerdquo and ldquo mechanisms of technology userdquo in libraries. Finally, consequence of crisis management process in libraries was ldquo elimination or reduction of effects of crisesrdquo in libraries in Iran.Originality/Value: This research is the first step in investigating factors effecting the establishment of local crisis management system in libraries of Iran. Further investigations are needed to identify other categories and examine presented categories to verify them.