بررسی جامعه‌شناختی عوامل موثر بر مصرف فرهنگی: با تاکید بر مطالعه کتاب در شهر اهواز

هدف: هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی جامعه‌شناختی عوامل موثر بر مطالعه غیردرسی در شهر اهواز است. پژوهش حاضر از میان عوامل مختلف، بر نقش انواع سرمایه (سرمایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) بر میزان مطالعه افراد تاکید دارد.روش: جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان شهرستان اهواز است که بین سنین 15 تا 70 سال قرار دارند. از بین آنها 400 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب گردید. روش تحقیق این پژوهش، پیمایش بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با نرم‌افزارspss16 انجام شد.یافته‌ها: نتایج توصیفی نشان داد که میزان مطالعه در بین جامعه مورد تحقیق در حد پایینی است. 43 درصد افراد فاقد مطالعه آزاد در طول هفته هستند. و تنها 25/1 درصد بیشتر از 4 ساعت مطالعه در هفته را گزارش داده‌اند. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نیز حکایت از آن دارد که بین هر سه نوع سرمایه یعنی سرمایه فرهنگی و ابعاد آن (فرد، خانواده و محیط)، سرمایه اقتصادی و سرمایه اجتماعی با میزان مطالعه رابطه معنی‌دار و مثبت وجود دارد. بدین معنی که افرادی که دارای میزان بالاتری از سرمایه‌ها هستند، بیشتر از سایر افراد به مطالعه می‌پردازند. همچنین بین انواع سرمایه‌ها نیز رابطه معنی‌دار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشانگر آن است که متغیر های مستقل قادر به تبیین 39/0درصد از واریانس مطالعه هستند.ارزش/اصالت: امروزه مصرف کالای فرهنگی خصوصاً کتاب و سایر کالاهای خواندنی نظیر روزنامه و مجلات عاملی موثر در تسریع فرآیند توسعه اجتماعی و فرهنگی جوامع است. اما همان گونه که نتایج پژوهش حاضر نیز نشان می‌دهد میزان مطالعه در جامعه ایران که جامعه‌ای در حال توسعه محسوب می‌گردد، بسیار اندک است. بر این اساس شناخت عواملی که در ایجاد و تداوم چنین پدیده‌ای موثرند از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. نتایج این پژوهش می‌تواند به مسیولان نهادهای فرهنگی کشور کمک کند تا با شناخت کافی از عوامل موثر بر مطالعه، در جهت ایجاد و تقویت فرهنگ مطالعه و خروج از تنگناهای موجود در این حوزه گام بردارند.