بررسی وضعیت عادات مطالعه آزاد دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر مشهد و عوامل موثر بر آن

هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت عادات مطالعه آزاد دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر مشهد و تاثیر عوامل جمعیت‌شناختی (جنسیت، وضعیت اقتصادی والدین، سطح سواد والدین، وضعیت تحصیلی و گرایش به اینترنت) بر آن است.روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و به روش پیمایشی توصیفی انجام پذیرفته است. جامعه آماری تعداد 384 دانش‌آموز دختر و پسر مقاطع اول تا سوم بودند که با استفاده از شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید و صاحب‌نظران مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از بسته نرم‌افزاری spss اندازه‌گیری و مقدار آلفای کرونباخ آن 73/0 محاسبه شد که نشان از اعتبار کافی آن دارد. داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی برای پاسخ به پرسش‌های اساسی و آزمون فرضیه‌های پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد: 1) مطالعه آزاد در بین فعالیت‌های مورد علاقه دانش‌آموزان در اوقات فراغت جایگاه نازلی داشته است. 2) دانش‌آموزان بیشتر علاقه‌مند به مطالعه کتاب‌های داستانی و تخیلی هستند. 3) در میان عوامل بازدارنده مطالعه «گوش دادن به موسیقی»، «حجم زیاد تکالیف درسی»، و «تماشای تلویزیون» مهمتر از سایر عوامل هستند. 4) از نظر دانش‌آموزان اصلی‌ترین مجاری دسترسی آنها به منابع مورد نیاز جهت مطالعه «کتاب‌فروشی‌ها» و «دوستان» و کم‌اهمیت‌ترین «کتابخانه مدرسه» بیان شده است. 5) دانش‌آموزان تاثیر اینترنت را بر دسترسی به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی مورد نیاز خود زیاد می‌دانند. 6) بین عادات مطالعه دختران و پسران در برخی مولفه‌ها مانند «میزان لذت بردن از مطالعه»، «میزان خرید کتب غیردرسی» و «میزان مطالعه» تفاوت معنی‌داری وجود دارد. و 7) میان عادات مطالعه دانش‌آموزان بر حسب میزان تحصیلات والدین، وضعیت اقتصادی خانواده و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در برخی از مولفه‌ها تفاوت معنی‌داری مشاهده شد.اصالت/ارزش: در مقاله حاضر برای نخستین بار در کشور رابطه میان متغیرهای «گرایش به اینترنت»، «سطح تحصیلات والدین»، «وضعیت اقتصادی خانواده» و «پیشرفت تحصیلی» با «عادات مطالعه دانش‌آموزان» مورد بررسی قرار گرفته است.