واکاوی عوامل و موانع موثر بر مشارکت خیّرین در ساخت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی: یک مطالعه کیفی

هدف: هدف پژوهش حاضر واکاوی عوامل و موانع موثر بر مشارکت خیّرین در ساخت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی استان آذربایجان‌شرقی است.روش: پژوهش کاربردی حاضر با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع عرفی انجام شد. مشارکت‌کنندگان پژوهش شامل تمامی خیّرین مشارکت‌کننده در ساخت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی استان آذربایجان‌شرقی بود که دو شرط، مشارکت در عرض سال‌های 1389 تا 1400 و مشارکت با ارزش بالای صد میلیون ریال را داشتند. نمونه‌‌ها به صورت هدفمند برای مصاحبه نیمه‌ساختاریافته انتخاب شدند. مصاحبه تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت و در مجموع، با یازده نفر از خیّرین مصاحبه انجام شد. به منظور اعتبارسنجی یافته‌های به‌‌دست‌‌آمده از معیارهای اعتبارپذیری، انتقال‌پذیری، اعتمادپذیری و تاییدپذیری استفاده شد.یافته‌ها: با تجزیه و تحلیل مصاحبه‌ها، هفت مقوله کلی (عملکرد نهاد کتابخانه‌ها در انگیزش خیّرین، عملکرد مسئولان کتابخانه در انگیزش خیّرین، عملکرد حاکمیت و قوانین در انگیزش خیّرین، تاثیر زمینه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بر انگیزش خیّرین، باورهای شخصی خیّرین، کاستی‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی در انگیزش خیّرین و کاستی‌های حاکمیت و قوانین در انگیزش خیّرین) و دو مولفه اصلیِ (عوامل انگیزشی در جذب خیّرین و موانع جذب خیّرین) شناسایی شد. با توجه به تاکید خیّرین مشارکت‌کننده می‌توان نتیجه گرفت که از بین عوامل موثر بر مشارکت خیّرین استان آذربایجان شرقی در ساخت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی، دو عامل تاثیر زمینه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین باورهای شخصی، مهم‌ترین عوامل انگیزشی بودند. همچنین از نظر خیّرین مشارکت‌کننده، مهم‌ترین مانع مشارکت نکردن خیّرین در ساخت و تجهیز کتابخانه، نبود روشنگری کافی برای ضرورت نیاز به کتابخانه بود که حاکی از ضعف در فرهنگ‌‌سازی است.اصالت/ ارزش: به منظور گسترش مشارکت خیّرین کتابخانه‌ساز، ضروری است که عوامل انگیزشی موثر در مشارکت خیّرین کتابخانه‌ساز و موانع موجود در این مسیر مورد توجه ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی (به عنوان متولی گسترش کتابخانه‌های عمومی) قرار گیرد. مطالعه حاضر با رویکرد کیفی عوامل و موانع موثر بر مشارکت خیّرین در ساخت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی را از دیدگاه خیّرین استان آذربایجان شرقی شناسایی ‌‌‌‌کرد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند اطلاعات و افق دقیق‌تری را پیش روی مدیران و کارشناسان نهاد کتابخانه‌های عمومی جهت برنامه‌ریزی دقیق‌تر در رفع موانع و کاستی‌های این حوزه قرار دهد و همچنین مبنایی برای انجام پژوهش‌های آتی در این حوزه و بسط مبانی نظری آن است.

analyzing the effective factors of and barriers to benefactors’ participation in the construction and equipment of public libraries: a qualitative study

objective: the purpose of this research was to analyze the factors and barriers affecting banefactpors’ participation of benefactors in the construction and equipment of public libraries in east azerbaijan province.method: the present applied research was carried out with a qualitative approach and conventional qualitative content analysis method. the participants of the study included all the benefactors partaking in the construction and equipment of public libraries in east azerbaijan province who had two conditions; participation within the years 1389 to 1400 and participation valued more than one hundred million rials. the samples were purposefully selected for a semi-structured interview. the interview was conducted up to the theoretical saturation stage and a total of eleven benefactors were interviewed. in order to validate the findings, criteria such as credibility, transferability, dependability and confirmability were used. the findings were analyzed using conventional qualitative content analysis methods.findings: based on analyzing interview transcripts, 88 semantic codes, 20 sub-categories (regulations and statutes, activation of the association of library benefactors, advertising, training and veneration, organizational support for employees, the ability to communicate with government officials, the skills of attracting benefactors, the skills of retaining benefactors, the function of country laws, the function of governance, benefactors’ cultural contexts, benefactors’ economic and social contexts, cultural beliefs, personality beliefs, religious and moral beliefs, bureaucratic obstacles, financial obstacles, lack of proper management, inefficient culture-making, governance shortcomings, and the shortcomings of the country’s laws), seven general categories (the role of public libraries foundation in the motivation of benefactors, the role of library officials in the motivation of benefactors, the effect of governance and laws in the motivation of benefactors, impact of cultural, economic and social contexts on the motivation of benefactors, personal beliefs of benefactors, shortcomings of the public libraries foundation in the motivation of benefactors and shortcomings of governance and laws in the motivation of benefactors) and two main components (motivational factors in attracting benefactors and barriers to attracting benefactors) were identified. based on the emphasis of the participating benefactors, it can be concluded that among the effective factors in benefactors’ participation in the construction and equipment of public libraries, the cultural, economic and social context as well as personal beliefs were the most two important motivational factors. also, according to participating benefactors, the most important obstacle to non-participation of benefactors in the construction and equipment of the library was the lack of sufficient enlightenment for the necessity of the library, which indicates a weakness in culture building.originality/value: in order to expand library benefactors’ participation, it is necessary that the institution of public libraries (as the guardian of the expansion of public libraries) should pay special attention to the effective motivational factors in this participation and the obstacles in this path. the present study adopted a qualitative approach to identify the factors affecting the benefactors’ participation in the construction and equipment of public libraries from the viewpoint of participating benefactors. the findings of this research can provide the managers and experts of the institution of public libraries with more accurate information and perspective for more precise planning and removing obstacles and shortcomings in this field. it can also provide a basis for conducting future research in this field and expanding its theoretical foundations.