دین و قضاوت ربط: تاثیر شاخص‌های دینداری کاربران بر قضاوت ربط

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، کشف تاثیر شاخص‌های دین‌داری شامل چهار بُعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی بر قضاوت ربط کاربران است.روش: این پژوهش از حیث هدف، کاربردی است و برای انجام آن از روش پیمایشی توصیفی استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش، طلّاب سطح چهار و دکتری جامعه‌الزهراء (س) هستند. 69 نفر از طلبه‌های دکتری به روشِ کل‌شماری انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری اطلاعات دربارۀ میزان پایبندی کاربران به شاخص‌های دین‌داری، از پرسش‌نامۀ دین‌داری گلاک و استارک (1965) استفاده شد. برای مشخص شدن میزان قضاوت ربط برای کاربران وظیفۀ کاری شبیهسازی‌شده (و به‌ازای آن سناریو و تقاضا) تعریف شد و مهم‌ترین معیارهای قضاوت ربط (رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات و عملکرد تعاملی) در حین اجرای وظایف کاری مورد ارزیابی قرار گرفت. کاربران ابتدا جستجوهایی را در موضوع وظیفۀ کاری خود در پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی شامل بانک‌ اطلاعات نشریات کشور، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پورتال جامع علوم انسانی انجام دادند و مقالۀ مرتبط با سناریو را بر مبنای سوالات پرسش‌نامۀ قضاوت ربط ارزیابی کردند. داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و آزمون رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد مولفۀ رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات، کاربران، میانگین بالاتری نسبت به مولفۀ عملکرد تعاملی دارد. رتبۀ شاخص‌های دین‌داری برحسب میانگین، به‌ترتیب به ابعاد مناسکی، اعتقادی، عاطفی و پیامدی تعلق دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد بُعد مناسکی و رفتاری کاربران (همچون عبادت، نماز، شرکت در آیین‌های دینی خاص، روزه گرفتن و...) و بُعد اعتقادی و باورهای دینی بر افزایش قضاوت ربط تاثیرگذار هستند، اما دو بُعد پیامدی و عاطفی تاثیری بر قضاوت ربط کاربران ندارند. به عبارت دقیق‌تر، یافته‌ها نشان می‌دهد با وجود تغییر در بُعد عاطفی کاربران، یعنی تغییر در میزان عواطف، تصورات و احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهری ربوبی همچون خدا یا واقعیتی غایی یا اقتداری متعالی، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نخواهد داشت. همچنین با وجود ایجاد تغییر در بُعد پیامدی دین، یعنی تغییر در تاثیرات باورها، اعمال، تجارب و دانش دینی بر زندگی روزمرۀ کاربران، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نشان نمی‌دهد.اصالت/ارزش: پژوهش حاضر برای نخستین بار به کشف تاثیر شاخص‌های دین‌داری کاربران بر قضاوت ربط پرداخته است. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود طراحان سیستم‌ها و متخصصان، علاوه بر در نظر گرفتن مسائل فنی و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، تعاملات کاربران با سیستم را نیز مدیریت کنند و شرایط و موقعیت‌های مختلف کاربران را مد نظر داشته باشند. کتابداران نیز ضمن شناخت جامعه‌ای که کاربران در آن قرار دارند و در نظر گرفتن بافت دینی و مذهبی جامعه و نیز شناخت رویکردهای دینی کاربران، می‌توانند هنگام بازیابی اطلاعات به کاربران در مواقع ضروری، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.

religion and relevance judgment: the effect of users’ religiosity scales on their relevance judgment

purpose: the main purpose of this research is investigation of effect of the users’ religiosity on their relevance judgment. method: this research is practical in terms of purpose and was conducted using the descriptive survey design. the statistical population of the research consisted of all fourth-level doctoral students at al-zahra university, whose number was 69. mean and standard deviation were used to describe the statistical data, and pearson’s correlation coefficient and simultaneous regression analysis were used to analyze the data. in order to collect information about the level of users’ adherence to religiosity dimensions, glock and stark’s religiosity questionnaire (1968) was used which includes 26 items arranged in 4 dimensions of beliefs, emotional, consequential, and ritual. then, in order to determine the degree of relevance judgment, 6 simulated work tasks were defined and the most important criteria of relevance judgment were evaluated during the execution of work tasks. first, the users searched on the topic of work tasks in persian paper databases, including magiran, sid and ensani portal (iran’s humanities portal), and they selected 10 papers for each task. after reading each scenario and the demand related to it, users evaluated the papers related to each scenario in a related, somewhat related, unrelated format. therefore, each user evaluated 30 papers related to 6 work tasks.findings: the findings indicates that among the religiosity dimensions, the interactive behavior of users showed a higher average than the interactive performance and relevance judgment. moreover, the average of practices dimension was the highest, followed by belief dimension, and emotion dimension. finally, the works dimension showed the lowest average. the results of multiple regression test showed that users’ ritual and behavioral dimension (such as worship, prayer, participation in special religious rites, fasting, etc.) and belief dimension and religious beliefs are effective in increasing relevance judgment, but the two affective and emotional dimensions have nothing to do with the judgment of users. in other words, despite the change in the emotional dimension of the users, i.e., the change in the degree of emotions, imaginations and feelings related to having a relationship with a divine entity such as god or an ultimate reality or a supreme authority, their relevance judgment would not change. furthermore, despite the change in the ‘consequences dimension’ of religiosity, i.e., the change in the effects of religious beliefs, actions, experiences and knowledge on the daily life of users, the level of their relevance judgment did not show a change.originality/value: the present research is the first research that has explored the effect of users’ religiosity scales on relevance judgment. according to the findings, it is suggested that system designers and experts, in addition to considering technical issues and hardware and software equipment, should also manage the interactions of users with the system and consider the different conditions and situations of users. librarians, while knowing the society in which the users are located and considering the religious context of the society as well as knowing the religious approaches of the users, can provide the necessary guidance to them when retrieving information.